Smeren in de voedingsmiddelenindustrie

Smeermiddelen worden wel eens als ‘noodzakelijk kwaad’ bestempeld. Dat geldt ook in de voedingsmiddelenindustrie, waar het gevaar van contaminatie op de loer ligt. Technical Director Taco Mets van Van Meeuwen Lubrication legt uit aan welke strenge voorwaarden smeermiddelen moeten voldoen voordat ze in deze sector mogen worden gebruikt. Ook vertelt hij hoe Van Meeuwen bedrijven met advies en trainingen bijstaat.

Ruim 32 jaar geleden solliciteerde Taco Mets bij Van Meeuwen naar de functie van ‘olieslim talent’. Dat deed hij met een reden. De tot werktuigbouwer opgeleide Mets was tot de conclusie gekomen dat er in de machinebouw te weinig bekend was over smeertechnisch onderhoud. “Sterker nog, ook tijdens de opleiding kreeg je daar amper iets over mee”, zegt hij. “Bij Van Meeuwen trad ik als adviseur in dienst voor onderhoudsbedrijven en technische diensten in Nederland en België.” Na tien jaar stond hij aan de wieg van wat toen nog ‘Van Meeuwen Smeerbeheer’ heette. “Hiermee helpen wij bedrijven met het aanpakken van het smeertechnisch onderhoud. Destijds begonnen wij met een aantal zzp’ers en dat sloeg aan. Tegenwoordig zijn 35 man werkzaam voor onze service-activiteiten.” De laatste tien jaar vervult hij de functie van technical director. Dit komt erop neer dat hij wereldwijd op zoek is naar innovaties en nieuwe producten. Ook ondersteunt hij de sales bij Van Meeuwen met advies richting klanten. “Op basis van bijna negentig jaar ervaring kunnen wij klanten met kennis en kunde bijstaan bij het smeertechnisch onderhoud.”

H1-registratie

De voedingsmiddelenindustrie is een belangrijke doelgroep voor Van Meeuwen, zegt Mets. “In deze sector speelt veiligheid een belangrijke rol. Voedingsmiddelen zijn kritisch op het gebied van contaminatie. De sector telt een behoorlijk arsenaal aan machines, waaronder tandwielkasten, hydraulische en thermische systemen, compressoren, vacuümpompen en lagers, die allemaal smeertechnisch onderhoud vergen.” Voedingsmiddelenproducenten moeten voldoen aan HACCP-richtlijnen. Daarnaast is volgens de Warenwet een fabrikant aansprakelijk wanneer iets in een product wordt aangetroffen dat schadelijk is voor de gezondheid van de consument. “Je wilt niet op de voorpagina van De Telegraaf staan als er een klodder vet in een pak melk of potje jam is aangetroffen.” Daarom maken voedingsmiddelenproducenten gebruik van smeermiddelen die H1-geregistreerd zijn. Een notified body bepaalt of een smeermiddel aan de H1-eisen voldoet. Daarvan zijn er twee: 2Probity in Zweden en NSF in de Verenigde Staten. “Zij controleren of het smeermiddel volgens FDA 21 CFR 178.3570 – zeg maar een receptenboek – is opgebouwd. Daarbij mag je wel additieven gebruiken, bijvoorbeeld antioxidanten – die op de grasslist staan vermeld. H1-geregistreerde smeermiddelen mogen incidenteel met voedsel in contact komen.”

Taco Mets

Trainen

Ook eisen voedingsmiddelenproducenten veelal dat smeermiddelen aan de ISO 21469-normen voldoen. “Die zijn zo opgesteld dat een smeermiddel moet worden geproduceerd als ware het een voedingsmiddel is. Je moet interne audits uitvoeren, dedicated equipment gebruiken en oliesamples bewaren om te bewijzen dat er geen contaminatie heeft plaatsgevonden. De smeermiddelen in het portfolio van Van Meeuwen voor de voedingsmiddelenindustrie zijn H1-geregistreerd.” 

Van Meeuwen levert niet alleen, het staat bedrijven ook bij met advies. “Allereerst om het smeermiddel spaarzaam te gebruiken”, legt Mets uit. “Daarnaast is het zaak het juiste smeermiddel te gebruiken voor de applicatie. In de voedingsmiddelenindustrie wordt rijkelijk gereinigd met water en reinigingsmiddelen. Een smeermiddel moet dus waterbestendig zijn.” In door Van Meeuwen aangeboden trainingen leren medewerkers van bedrijven hoe te smeren. Mets: “Er ontstaat bijvoorbeeld altijd een kraagje vet om een lager heen. Dat noem je uitgedraaid vet en is niet te voorkomen. Maar dat kraagje mag niet te groot zijn. Wij leren zowel theoretisch als praktisch hoe je een lager achterlaat nadat die is gesmeerd.”

Onderhoudsvrij

“Ook denken wij mee over eventuele aanpassingen van constructies”, vervolgt Mets. “Na het uitvoeren van een RSP-inspectie [inspectie van risicovolle smeerpunten, red.] weten wij waar mogelijke contaminatierisico’s kunnen optreden. Daarvoor bieden wij een oplossing in de vorm van trainingen, productadvies of re-engineering. Het kan bijvoorbeeld beter zijn om een tandwielkast die boven een lopende band is gemonteerd eronder te plaatsen.” Van Meeuwen is zelfs in staat lagers onderhoudsvrij te maken. Dat vergt wel een behandeling, zegt Mets. “In de vrije ruimtes injecteren wij dan een kunststof die bestaat uit geïmpregneerde, voedselveilige olie. Dat zorgt ervoor dat de lagers worden gesmeerd zonder dat verder onderhoud nodig is. Ook is er geen contaminatie mogelijk. Tot een temperatuur van 120 graden Celsius kunnen wij dit toepassen.” Deze oplossing – die de naam Turmocomp draagt – biedt Van Meeuwen nog niet zo lang aan. Onder andere bij borstelmachines in de aardappelverwerkende industrie wordt het gebruikt, wat bij uitstek een natte en vuile omgeving is. “Heel mooi dat wij ook daar een bijdrage hebben kunnen leveren!”

Mets beaamt ten slotte dat veiligheid, kostenbesparing en verduurzaming centraal staan bij Van Meeuwen wat betreft het smeertechnisch onderhoud. “Kwalitatief hoogwaardige voedselveilige smeermiddelen en biologisch afbreekbare smeermiddelen zijn daarbij onmisbare voorbeelden om risico’s met betrekking tot de volksgezondheid en het milieu te vermijden.”

Synthetische biologisch afbreekbare smeermiddelen nog altijd niet op waarde geschat

Synthetische bio-smeermiddelen zijn niet alleen beter voor het milieu, ook brengt het gebruik ervan de total cost of ownership aanzienlijk omlaag. Dit verklaart Taco Mets van Van Meeuwen Lubrication, dat in juli vorig jaar het merk PANOLIN aan zijn portfolio toevoegde. 

“Kwalitatief hoogwaardige synthetische smeermiddelen van PANOLIN hebben gemiddeld een zeven keer zo lange levensduur als minerale oliën. Dat brengt ook de CO2-uitstoot omlaag, zoals wij met onze CO2 Calculator kunnen berekenen. Het gebruik van 2.500 liter synthetisch smeermiddel levert dan een besparing op van 22.000 kilo CO2”, rekent hij voor. “Die zorgen voor een betere smering en dus een verminderde slijtage. De total cost of ownership breng je zo aanzienlijk omlaag. Ook met een synthetisch product als Royal Purple kun je levensdurende afvulling bereiken als de slangen en afdichtingen heel blijven. ‘Een commercieel drama’ noem ik dat wel eens gekscherend. Als een schip er eenmaal mee gaat varen, zien wij het nooit meer terug! Gelukkig zijn er voor ons voldoende schepen in de markt.”

De oliën van PANOLIN zijn gemaakt van volledig verzadigde esters. Mets: “Dit in tegenstelling tot de producten van grote oliemaatschappijen, die vaak van onverzadigde esters zijn gemaakt, omdat die goedkoper zijn. Deze hebben dubbele bindingen, die in bepaalde situaties instabiel zijn. Met als gevolg dat ze snel oxideren, wat tot meer sludge en viscositeit leidt. Als er water bijkomt, valt het uiteen in alcohol en water. Dit vreet de verf en afdichtingen op en heeft roest tot gevolg.” Mede door dit soort producten is het niet altijd makkelijk om bedrijven ervan te overtuigen om hoogwaardige synthetische smeermiddelen te gebruiken, merkt Mets. “We moeten daar ons best voor doen. Wat helpt is dat PANOLIN kan bogen op een groot aantal OEM-goedkeuringen.”