Veilig werken met gevaarlijke stoffen 

‘Dit vraagt om bewustwording en kennis’

Meer dan 100.000 bedrijven in Nederland werken met gevaarlijke stoffen. Eén op de zes werknemers (dat is ruim een miljoen Nederlanders) heeft te maken met gevaarlijke stoffen op het werk. De risico’s op gevaren lopen daarbij uiteen van acute gevaren tot gevaren die de gezondheid op de lange termijn aantasten of zelfs leiden tot overlijden. Jaarlijks sterven er ongeveer 4.100 mensen aan beroepsziekten, waarvan 3.000 als gevolg van stoffenblootstelling.  

Tekst: Féline van der Linde

“De laatste jaren wordt er steeds strenger gecontroleerd door de arbeidsinspectie of de veiligheidsvoorschriften worden nageleefd en nog veel belangrijker: het bewustzijn bij bedrijven omtrent chemische veiligheid wordt steeds groter”, vertelt Iesja Westerbeek, hoofd redactie bij Toxic. “Bedrijven realiseren zich steeds meer dat zij verantwoordelijk zijn voor de veiligheid en gezondheid van hun werknemers. Ook op de lange termijn.”

 Verplicht

Veel bedrijven vinden het belangrijk om de veiligheid en gezondheid van hun medewerkers en toekomstige medewerkers voorop te stellen. “Tegelijkertijd kost dit veel geld, tijd en moeite. Sommige bedrijven hebben de middelen om hier een fulltime medewerker op te zetten, maar in vele gevallen is dit niet mogelijk. Bedrijven zijn echter wel verplicht om iemand verantwoordelijk te stellen voor de veiligheid en gezondheid van de werknemers. Het levert ook veel op. Nieuw technisch geschoold personeel werf je makkelijker en je voorkomt boetes. De boete voor het niet hebben van een complete gevaarlijke stoffen RI&E bijvoorbeeld is sinds februari 2022 5.000 euro.”

Iesja Westerbeek

 Passende vervolgstappen

Het jaarplan van de Nederlandse Arbeidsinspectie 2022 heeft als hoofddoel dat bedrijven de risico’s van gevaarlijke stoffen zodanig beheersen dat er geen zware ongevallen meer optreden en dat werknemers geen gezondheidsschade oplopen ten gevolge van onder andere blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Wat kun je als bedrijf zelf doen om de risico’s van gevaarlijke stoffen in te perken? Westerbeek: “Allereerst moet een bedrijf gaan inventariseren met welke stoffen het allemaal werkt. Daarna moeten de risico’s van die stoffen in kaart worden gebracht in een productregister en vervolgens moet de geschatte blootstelling en het risico daarvan worden beoordeeld. Aan de hand daarvan kan worden bepaald wat passende vervolgstappen zouden kunnen zijn. Een bedrijf kan bijvoorbeeld metingen laten uitvoeren, technische maatregelen nemen, of korter gaan werken met een gevaarlijke stof.”

 Veel tools

“Om het aantal arbeidsziekten te verminderen als gevolg van blootstelling aan chemische stoffen wordt gebruik gemaakt van blootstellingsberekeningen en schattingen”, aldus Westerbeek. “Bedrijven kunnen deze berekeningen inzetten om inzicht te krijgen in de blootstelling bij hen op de werkvloer. Vaak is het een combinatie van daadwerkelijk meten en schatten.” Er zijn diverse blootstellingsschattingsmethodieken, denk aan Stoffenmanager, ART en Ecetoc-tra (Toxic).  Als een bedrijf de productregistratie en inventarisatie goed op orde heeft en dit bijhoudt, dan is die data geschikt voor blootstellingsberekeningen. “In de praktijk merken we wel dat dit moeilijk is voor bedrijven. Immers, nationale en internationale wetgeving, de samenstelling van het product, grenswaarden al deze zaken veranderen en moet je bijhouden. Er zijn gelukkig veel tools die de veiligheidsprofessional ondersteunen bij deze verplichte administratie en registratie. De nieuwste tools helpen je zelfs al bij het interpreteren van de veiligheidsdata, bijvoorbeeld bij het nemen van veiligheidsmaatregelen zodat je jouw RI&E gevaarlijke stoffen al in concept af hebt.”

 Verschil maken

Al deze ontwikkelingen op de markt omtrent de veiligheid en gezondheid van medewerkers stemmen Westerbeek positief. “Er zijn nog meer positieve ontwikkelingen gaande. Het bewustzijn neemt toe, er vinden meer inspecties plaats, en nog belangrijker: er is steeds meer kennis beschikbaar voor organisaties om gelijk een verschil te maken op de werkvloer. Denk bijvoorbeeld aan het Landelijk Expertisecentrum Stoffengerelateerde Beroepsziekten. Ook schadeafhandeling wordt steeds serieuzer genomen. Denk aan de Commissie Vergemakkelijking Schadeafhandeling bij Beroepsziekten. Er komt een financiële tegemoetkomingsregeling voor (ex-)werkenden die lijden aan een ernstige ziekte die is ontstaan door werken met gevaarlijke stoffen. Zo zie je dat er samen aan een wereld gewerkt wordt waarin werk geen leven meer kost. Dat is uiteindelijk natuurlijk het doel!”

Dit artikel verscheen eerder in Toekomst van de Maatschappij en Industrie, een uitgave gepubliceerd door Contentway.