Sturen zonder verstand 

In onderzoeks- en bedrijfsland wordt al decennia veel tijd en aandacht besteed aan zowel technologische als logistieke oplossingen die havens, ketens en sectoren efficiënter, innovatiever en duurzamer maken. Slimme synchromodale systemen, digitale platforms voor ladinguitwisseling, alternatieve brandstofsystemen, noem maar op. Even rondkijkend in onze eigen Rotterdamse haven zie je dan bijvoorbeeld al een slim digitaal planningssysteem zoals Nextlogic, tests voor truck platooning, digitale aanmeldsystemen bij de terminals en heel veel meer. Er zijn al ontzettend veel van dergelijke oplossingen op tekentafels bedacht, gebouwd, getest en doorontwikkeld. Sommige zijn ook geïmplementeerd, sommige gefaald. 

[ihc-hide-content ihc_mb_type=”show” ihc_mb_who=”2,4″ ihc_mb_template=”3″ ]

Door Larissa van der Lugt

Cruciaal is validatie. Er wordt wel gesteld dat in de validatiefase van een project 80 procent van de waarde wordt gecreëerd en 20 procent van de kosten worden gemaakt. En dit dringt gelukkig langzaamaan goed door. In de vorm van pilots en ‘living lab’-projecten wordt al veel aandacht besteed aan het testen en valideren van innovaties, inclusief analyse van de bedrijfseconomische impact. Daarbij wordt – terecht – gesteld dat deze innovaties gepaard moeten gaan met ‘softe’ maatregelen zoals nieuwe marktmechanismes, incentives, nieuwe financiële modellen en nieuwe wetgeving.

Waar dit echter nog tekortschiet is in de analyse en ontwikkeling van zulke niet-technologische en niet-logistieke oplossingen zelf. Ingrijpen in de markt, of het invoeren van nieuwe wetgeving is nogal complex en kan flinke negatieve gevolgen hebben. Gevolgen die je vooraf wilt weten. Een klein voorbeeld: als er sprake is van een vertraging in de afhandeling van treinen op een terminal, met negatieve gevolgen voor de efficiëntie van de haven, wil je daar als havenbedrijf wellicht op sturen. Je kunt bijvoorbeeld een positieve incentive instellen met het behalen van een bonus als er een minimaal aantal treinen op tijd afgehandeld gaat worden. Een impuls om beter te plannen en uit te voeren. Klinkt goed. Maar dan de praktijk. De treinen komen niet altijd op tijd binnen. Aan te late treinen is voor de bonus geen eer meer te behalen. Gevolg: alleen de op tijd binnenkomende treinen worden direct en vlot afgehandeld en de te late treinen komen achteraan waardoor het totaalresultaat echt niet beter wordt. Als je dit niet van tevoren goed doordenkt, ben je achteraf de Sjaak, met een resultaat dat je niet wilt. Ja natuurlijk zult u denken, maar dit soort dingen gebeurt dus echt in de praktijk. 

Dit kunnen we verbeteren. Bijvoorbeeld: speel ook eens de doorwerking van zo’n nieuwe incentive of andere maatregel met een speler erbij die puur opportunistisch in de wedstrijd zit. Of met allerlei partijen die hun – onderling verschillend – eigenbelang in het spel voorop zetten in plaats van het gezamenlijke. Dat geeft inzichten in effecten die je niet verwacht, maar eerder vooraf dan achteraf wilt weten! 

Techniek ontwikkelen die werkt is complex, logistiek die werkt ook. Maar gedrag op de juiste wijze sturen is nog veel ingewikkelder. Dus waar ik – als econoom – blij ben met het besef dat bij een ‘harde’ innovatie vrijwel altijd ook het gedrag gestuurd zal moeten worden met ‘softe’ maatregelen, is mijn boodschap dit niet te licht op te vatten. Dat voorkomt ellende achteraf en brengt de boel mogelijk sneller vooruit.

[/et_bloom_locked]