Start transitie naar fluorvrij blusschuim

De Gezamenlijke Brandweer (GB) is gestart met de transitie naar fluorvrij blusschuim, zodat op termijn al het schuimconcentraat vrij is van PFAS-toevoegingen. De vakbekwaamheid van het personeel geldt als belangrijkste pijler in deze transitie. “We gaan niet over één nacht ijs.”

Tekst: Simon van Voorst

[ihc-hide-content ihc_mb_type=”show” ihc_mb_who=”2,4″ ihc_mb_template=”3″ ]

De GB verzorgt voor 65 ledenbedrijven in Rotterdam de bedrijfsbrandweerzorg en voert daarnaast in het havengebied ook publieke brandweertaken uit. Dit maakt de transitie voor deze publiek-private organisatie een complexe exercitie. Een adequate blusvoorziening leveren, veiligheid van het brandweerpersoneel, voldoen aan eisen van de bevoegde gezagen en het blijven leveren van passende brandweerzorg voor ledenbedrijven vormen de zwaartepunten van deze transitie. Al met al een enorme uitdaging.

De Gezamenlijke Brandweer is sinds de oprichting in 1998 de grootste aanbieder van industriële brandweerzorg in Nederland. De organisatie heeft 65 ledenbedrijven, 8 kazernes, 250 man repressief brandweerpersoneel en opereert in een uitgestrekt verzorgingsgebied vol hoogrisico-industrie van de Waalhaven tot en met de Tweede Maasvlakte. In de loop van tijd is dit tot een voor Nederland uniek systeem geworden waarin de GB brandweertaken uitvoert die binnen de vergunning van een lidbedrijf vallen. Dit maakt dat de belangen binnen het transitieproject erg groot zijn. Er zijn veel stakeholders die allemaal moeten worden geïnformeerd en meegenomen. Hoewel alle ledenbedrijven zijn gevestigd in het havengebied zijn hun bedrijfsprocessen, risico’s en combinatie van producten toch allemaal uniek en vragen net weer een andere aanpak en informatiestroom. Daarnaast werkt de GB nauw samen met Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond en het Havenbedrijf Rotterdam, partijen die bij incidenten in de haven een belangrijke rol spelen.

Martin van de Watering, hoofd repressie van de GB vertelt over de manier waarop de organisatie aankijkt tegen deze schuimtransitie. “Het eindplaatje is voor ons klip en klaar: ook de GB gaat over naar blusschuim zonder PFAS maar wel in een tempo waarin de veiligheid van ons eigen personeel geborgd blijft. Als dat het uitgangspunt is, is het voor ons vooral de vraag wanneer en hoe over te gaan op fluorvrij schuimconcentraat. We volgden de afgelopen jaren de ontwikkelingen in de schuimmarkt nauwgezet en zijn tot de conclusie gekomen dat een aantal schuimconcentraten op een voor ons acceptabel niveau gekomen is.”

Bij de komst van de nieuwste drie autospuiten heeft de GB deze al laten voorzien van een extra tank gevuld met 400 liter fluorvrij schuimconcentraat naast de aanwezige 4.000 liter AFFF. Daarmee is de afgelopen jaren al ervaring opgedaan bij incidenten met fluorvrij schuim. Van de Watering vervolgt: “De ontwikkelingen zijn de laatste anderhalf tot twee jaar in een stroomversnelling gekomen, en we denken nu een verantwoorde overstap te kunnen gaan inzetten. De complexiteit en omvang van dit project vergen specifieke kennis en veel extra aandacht en tijd. Daarom heeft de GB aan H2K [aanbieder van brandweeropleidingen, -trainingen en -consultancy, red.] gevraagd om hierbij te ondersteunen. Omdat de GB in het havengebied de spin in het web is tussen overheden en bedrijven, vinden wij het erg belangrijk om nu het voortouw te nemen in deze transitie.”

Jochem van de Graaff van H2K levert deze extra capaciteit. Hij is door de GB als projectleider aangesteld om de transitie in te zetten en daarbij de belangen van de GB en haar stakeholders te behartigen. “De GB hanteert voor inzetten met blusschuim een gelaagd systeem”, ligt hij toe, “naarmate een inzet groter wordt, kan eenvoudig worden opgeschaald.” De zeven operationele autospuiten beschikken ieder over 4.000 liter schuimvormend middel. Bij grotere incidenten worden de autospuiten gesuppleerd door middel van maximaal vijf haakarmbakken met in totaal 50.000 liter schuimconcentraat. Wanneer ook die hoeveelheid niet toereikend is, beschikt de organisatie over een mobiele voorraad van 120.000 liter concentraat in trailers. Van de Graaff vervolgt: “In het transitieproject is ervoor gekozen om deze gelaagdheid te volgen. Allereerst zal het huidige schuimconcentraat in de autospuiten worden vervangen door een PFAS-vrij type. Deze voertuigen zijn de eerstelijns eenheden en op jaarbasis wordt het meeste schuim door deze autospuiten verbruikt. Dat is om en nabij de 4.000 liter. Door het vervangen van schuimconcentraat in deze eerstelijns voertuigen, zetten we een duidelijke eerste stap in het beperken van de PFAS-emissie. Later zullen ook de andere voorraden uit het gelaagde systeem worden vervangen.”

Het project is in september 2022 gestart met de eerste voorbereidingen. Na een introductie in december start in het eerste kwartaal van 2023 een pilot op de Maximakazerne, de meest westelijke GB-kazerne op de Tweede Maasvlakte. Deze locatie is geschikt voor de proeffase vanwege een beperkt aantal ledenbedrijven in de directe omgeving en daarmee ook een beperkt aantal overzichtelijke incidentscenario’s. Vanuit praktisch oogpunt geldt dat de Maximakazerne een betrekkelijk rustige kazerne is waar de pilot eenvoudig in te passen is. Ook beschikt deze kazerne nog niet over voertuigen met kleine fluorvrije schuimtanks en kan fluorvrij schuim nu ook op die locatie worden ingevoerd.

Tijdens de pilot zal een aantal uitdagingen die betrekking hebben op de pomp- en bijmengingstechniek van de voertuigen op uitvoerbaarheid gecheckt worden. Omdat er gedurende de pilot met twee soorten schuimconcentraat gewerkt wordt, moeten de autospuiten hierop worden aangepast. De voertuigen zullen beschikken over fluorvrij schuimconcentraat, terwijl in de haakarmbakken en trailers nog het fluorhoudende schuimconcentraat zit. Ondertussen wordt uitgezocht in hoeverre het nieuwe schuim compatibel is met de bestaande semi-stationaire voorzieningen bij lidbedrijven, waar de GB bij incidenten gebruik van maakt. Een van de grote uitdagingen van dit project is dat dit niet voor één installatie of bedrijf uitgezocht moet worden, maar voor installaties bij 65 lidbedrijven.

Omdat de schuimtransitie veel meer is dan enkel een technische overgang geldt de vakbekwaamheid van het personeel als belangrijkste pijler. Van de Watering: “De veiligheid van het personeel is voor mij heel belangrijk. Voordat we overstappen moet ik zeker weten dat het personeel goed is voorbereid. En dat hun kennis en vaardigheden voor het werken met fluorvrij schuim gestoeld is op de laatste inzichten. Dat is nu eenmaal anders bij fluorvrij schuim dan bij het huidige fluorhoudende schuim.” Onderdeel van de pilot op de Maximakazerne is een specifiek bijscholingsprogramma om de trainingservaring in het praktische gebruik van fluorvrij schuim te vergroten en de kennis daarover verder te verdiepen. Daarnaast wordt voor ploegen een workshop over blusschuim georganiseerd op de kazernes en zal praktisch getraind gaan worden op een oefencentrum. “We gaan ook uitzoeken of het nu opgezette vakbekwaamheidsprogramma voldoende is en of dat als blauwdruk voor de andere kazernes kan dienen”, vertelt het hoofd repressie.

Naast de technische kant van de schuimtransitie en vakbekwaamheid van het brandweerpersoneel, is voor de GB en ledenbedrijven belangrijk dat de bevoegde gezagen kunnen instemmen met de aanstaande transitie. Er is daarom al in een vroegtijdig stadium contact gezocht met de toezichthouders. Van de Graaff: “Het is voor de toezichthouders ook nieuwe materie. De GB en lidbedrijven zijn nu stappen aan het zetten om te voldoen aan wettelijke verplichtingen die voortvloeien uit Europese PFAS-restricties. Maar compliant worden op dit nieuwe thema, betekent niet dat je het automatisch ook blijft op andere thema’s. Daarom zal aan het bevoegd gezag aannemelijk gemaakt moeten worden op welke manier deze overstap verantwoord is en dat aan geldende vergunningsbepalingen voldaan wordt.”

“Vanwege het complexe karakter van de samenwerking tussen de bedrijven in de Rotterdamse haven en de GB, heeft het bevoegd gezag ook baat bij een gestandaardiseerde werkwijze voor het beoordelen van de schuimconcentraat-wijziging per bedrijf”, vertelt Van de Graaff. “Door vanaf het begin de toezichthouders hierin te betrekken, kunnen we ons project zo inrichten dat het beoordelingsproces van het bevoegd gezag zo gestroomlijnd mogelijk gaat zijn voor alle bedrijven. De pilot biedt ruimte om hiervoor de eerste kaders te gaan afstemmen.”

Er wordt een serie praktijkgerichte tests op een specialistische oefenlocatie in Frankrijk georganiseerd. Daar zal aan de hand van grotere scenario’s worden getoetst of het samenspel tussen schuimconcentraat, de techniek en de vakbekwaamheid van de brandweer effectief is. Ook toezichthouders en een afvaardiging van de ledenbedrijven worden uitgenodigd om in Frankrijk mee te kijken naar de prestaties. Van de Graaff licht toe: “Juist de samenhang van al deze facetten laat zien dat deze transitie niet alleen gaat over de selectie van het juiste schuimconcentraat. Het hele plaatje moet kloppen. Daar werken we met de GB dagelijks aan.”

Zoals de planning er nu voorstaat zal in 2023 een Europese aanbesteding worden uitgeschreven om nieuw schuimconcentraat aan te kopen. De pilot op de Maximakazerne gaat informatie leveren voor het op te stellen programma van eisen. Naar verwachting is eind 2024 de transitie van de eerste laag van het systeem afgerond. Alle autospuiten zijn dan aangepast en gevuld met fluorvrij schuim.

Vanzelfsprekend gaat het projectteam in de komende periode ook al voorbereidingen treffen voor de overgang naar fluorvrij blusschuim van de haakarmbakken en trailers. Dat zijn immers veruit de grootste voorraden. Van de Watering: “We gaan niet over één nacht ijs. Door de gefaseerde aanpak kunnen we steeds bijsturen en blijven in control. De schuimtransitie gaat plaatsvinden, maar we willen daarin zeker niet overhaast te werk gaan. Burgers en bedrijven in het havengebied van Rotterdam moeten immers kunnen blijven reken op een effectieve en efficiënte inzet van de GB, en ons personeel moet er zeker van zijn dat ze veilig met het nieuwe schuim kan werken.”

Simon van Voorst is verkoopadviseur bij H2K.

[/et_bloom_locked]