Scouten, matchen, ondersteunen

Je bent een half jaar directeur bij PortXL. Wat sprak je in deze functie aan?

“Ik heb de hts gedaan, waar ik computer integrated manufacturing heb gestudeerd. Daarna volgde ik bedrijfskunde in Rotterdam met marketing als afstudeerrichting. Mijn grootste eerste liefde was voor nieuwe techniek. En meteen daar achteraan de interessante vraag hoe je met die nieuwe techniek geld kunt verdienen. Ook heb ik filosofie gestudeerd. Mijn volgende ontwikkeling komt daaruit voort: hoe kunnen we met deze nieuwe technologie bijdragen aan een meer duurzame wereld ? Dat is precies wat we hier bij PortXL aan het doen zijn. We kijken wat er speelt bij onze corporate partners in het ecosysteem, die voor grote vraagstukken staan op het gebied van innovatie, verduurzaming en digitalisering. Daarvoor scouten wij wereldwijd interessante start-ups en scale-ups die oplossingen op die terreinen bieden. Veel van wat ik heb gedaan, komt hier dus samen. Dit is voor mij echt fantastisch om te mogen doen.”

PortXL is een andersoortige organisatie dan Dockwise en Smit Internationale, bedrijven waarvoor je ook hebt gewerkt.

“Wij nemen een bijzondere plek in het ecosysteem in en dat maakt het geweldig leuk. PortXL is een stichting, dus we hebben geen winstoogmerk. Wij kunnen ons volledig richten op wat wij willen bereiken. Dat gaat enerzijds om het faciliteren van innovatie bij onze partners, en anderzijds om het faciliteren van consistente groei bij start-ups en scale-ups. Met beide doelen dragen we bij aan ontwikkeling en vernieuwing in het maritieme ecosysteem. Met het injecteren van innovatie in het maritieme ecosysteem vervullen wij een belangrijke functie. Ik hou van innovatie: dingen anders doen en bekijken hoe kunnen we iets beter doen. De maritieme sector staat te boek als vrij conservatief, maar ik moet zeggen dat ik er veel innovatieve ontwikkelingen zie. Het is supergaaf om daarmee bezig te zijn.”

Wanneer is een werkdag voor jou geslaagd?

“Als we lol gehad hebben met het team. Ik vind het belangrijk om een goede verbinding te hebben met de mensen waarmee ik werk, zowel intern als extern. Wij hebben hier echt het gevoel impact te maken.”

Hoe heb je de eerste zes maanden op deze positie ervaren?

“Het is een prachtige plek. In letterlijke zin al, want we zijn in september naar het RDM-terrein verhuisd. Op de campus van de Erasmus Universiteit zaten we prima, maar wij houden ons ten diepste bezig met nieuwe technologie, en dat vonden we daar niet zozeer. Kijk maar om je heen, [het interview vindt plaats bij RDM, red.] we zijn hier doordrenkt in maritieme innovatie, dus deze plek is fantastisch om hier te mogen zitten. Ook ben ik blij met het team. Het vak van accelerator – het helpen van een start-up in haar ontwikkeling naar een scale-up – is echt fantastisch.”

Kan je iets vertellen over de ontwikkeling die PortXL de afgelopen jaren heeft doorgemaakt?

“Toen PortXL in 2015 begon, was de functie van accelerator was nog nieuw. Ik vind het bijzonder dat PortXL wereldwijd zo’n ontzettend goede naam heeft opgebouwd. Bedrijven kennen PortXL overal, van Azië tot aan Amerika. Een bedrijf in de VS was voor de selectiedagen uitgenodigd. Van een ander Amerikaans bedrijf hoorde het: ‘Wow, je mag naar de selectiedagen van PortXL! Daar moet je altijd naartoe gaan, want dat is een grote kans.’ Toen ik hiervan hoorde, vond ik dat heel bijzonder.”

Een aantal jaren geleden werd PortXL uitgebreid naar meer havens in het buitenland. Hoe staat het er daarmee voor?

“Op dit moment doen we dat even niet omdat we ons nu willen richten op het consolideren van wat er tot nu toe gedaan is. We hebben, zoals ik net aangaf, een prachtige reputatie, er is veel kennis en ervaring opgebouwd en dit jaar benutten we om de lessons learned toe te passen. Zo ben ik blij met de 360 graden scan, die start-ups dit jaar krijgen als ze bij ons starten. Dat houdt in dat wij op een aantal punten gericht kijken waar bedrijven in hun ontwikkeling staan. Nog belangrijker is dat we vervolgens kunnen aangeven wat de belangrijkste mijlpalen zijn waar ze zich op zouden moeten richten. Bij de ontwikkeling van een start-up tot een scale-up gaat het vaak op dezelfde punten mis. Bedrijven moeten hun problem solution fit goed hebben onderzocht. Er moet duidelijk zijn wat het probleem is bij de klant en of de start-up de oplossing biedt. Ook moeten bedrijven bereid zijn om daarvoor te betalen en daarvoor budget hebben. Wij helpen hen daarbij, zodat ze consistent kunnen groeien. Als je bijvoorbeeld in een vroege fase van je ontwikkeling zit en nog aan het onderzoeken bent wat het probleem is, heeft het niet zoveel zin om al een groot salesteam aan te nemen. Dankzij de scan en het rapport dat daaruit volgt, kunnen we een start-up helpen zich te focussen op de zaken waarmee zij zich in deze levensfase zou moeten bezighouden. Als je bijvoorbeeld betalende klanten krijgt, ga je weer door naar de volgende levensfase. Zo kunnen we dat gestructureerd begeleiden.”

Doen door jullie begeleide start-ups het beter dan gemiddeld?

“Ik zou dat graag willen kunnen claimen, maar dat is wel een hele grote jas om aan te trekken. Wel weten we dat 92 procent van onze alumni nog steeds actief zijn; dat is een score om heel trots op te zijn. Tussen bestaande bedrijven en start-ups of scale-ups bestaan grote verschillen. Een bestaand bedrijf is gericht op executie. Het weet wat het wil doen, kent zijn klanten en heeft oplossingen ontwikkeld. Bij start-ups gaat het om iets nieuws, over leren en ontdekken. Dat zijn twee totaal verschillende werkwijzen. In de ontwikkeling van start-ups is een aantal wetmatigheden te halen. Het is niet zo dat zij het helemaal zelf hoeven te ontdekken. Als je je door een partij als PortXL laat begeleiden, helpt je dat om dingen op het juiste moment te doen.”

Is de 360 graden scan het allerbelangrijkste onderdeel in het hele pakket dat jullie bedrijven bieden?

“Het is een start. Wij zijn een echte platformorganisatie en geloven dat innovatie nodig is om te verduurzamen. Uiteindelijk willen we een verduurzaamd ecosysteem, maar daarvoor is het nodig dat bedrijven in de Rotterdamse haven in aanraking komen met start-ups en scale-ups. Die contacten met de juiste bedrijven is de kracht van PortXL ten opzichte van andere accelerators. Er zijn wel meer accelerators in Nederland die meer industrieën bestrijken, maar wij richten ons echt op de maritieme sector. Dat doen we al heel lang, en we hebben daarin een groot netwerk opgebouwd. Als er iemand is die graag op een containerterminal wil rondlopen, gewoon om te zien hoe dat gaat, dan zoeken wij in ons netwerk naar de partijen die dat mogelijk zouden kunnen maken. Nu zijn we bezig om zo’n dagtrip op te zetten, specifiek voor het automatiseren van een bepaald soort kraan. Zo helpen we dus door het verbinden van innovatieve bedrijven met bestaande bedrijven en andersom omdat ze van elkaar willen leren.”

Hoe komen jullie aan jullie start-ups en scale-ups? Melden zij zich of moeten jullie er echt naar zoeken?

“Beide. Op een gegeven moment gaan we open en dan kun je je aanmelden. Aan de andere kant hebben we veel verschillende kanalen waarin wij naar interessante start-ups en scale-ups zoeken. We hebben een scoutingteam dat wereldwijd rondkijkt. Belangrijk zijn de vervolggesprekken die wij samen met onze partners doen. Een mogelijk interessante partij wordt helemaal doorgezaagd, waarna wij besluiten of deze in aanmerking komt voor een plekje in de selectiedagen. Die selectiedagen in Nederland zijn een hele show. Hierin kiezen wij samen met onze partners in het ecosysteem wie er in het programma doorgaan.”

Is deelname aan PortXL gratis?

“Dit jaar is het voor start-ups kosteloos. Scale-ups betalen een relatief klein bedrag omdat zij verder zijn in hun ontwikkeling.”

Hoe is de animo om mee te doen?

“Bedrijven willen graag meedoen, maar wij zijn wel selectief in het toelaten van bedrijven. Als wij het idee hebben dat ze voor de verkeerde redenen komen of iets doen waar wij niet in geloven, dan laten we ze niet tot het programma toe. Vooral belangrijk is dat wij het gevoel willen hebben dat ze open staan om te leren en hier niet alleen maar zijn om iets te verkopen. PortXL is geen verkoopkanaal. Het gaat ons om de ontwikkeling.”

Wat heeft PortXL de Rotterdamse haven als geheel tot nu toe opgeleverd?

“We zijn bezig om om een goede impactanalyse te maken. Er zijn 113 start-ups en scale-ups door onze programma’s gegaan zijn, waar meer dan 220 contracten uit zijn gekomen met partijen hier in de Rotterdamse haven of in Nederland. Er ontstaan vooral veel samenwerkingen, ook op dit moment weer.”

Heb jij speciale affiniteit met een bepaald veld waarin PortXL-deelnemers actief zijn?

“Verduurzaming is belangrijk. Ook door de gesprekken die we de afgelopen maanden hebben gevoerd zien we echter dat de human capital-agenda een cruciale voorwaarde is om verduurzaming tot stand te kunnen brengen. In de haven zijn op dit moment tienduizend vacatures, voor onder andere de energietransitie. Dit punt hebben wij dit jaar al een beetje opgepakt en zullen wij volgend jaar verder uitwerken. Dat geldt ook voor het Maritiem Masterplan, waarin maritieme partijen definiëren wat zij als kansrijke sectoren in Nederland beschouwen. Het is belangrijk om bij dat soort bestaande bewegingen aan te sluiten. Volgend jaar zullen wij dat nog gerichter gaan doen.”

Hoe heb je jouw eerste selectiedagen beleefd?

“Onwijs leuk! Het is alsof je toewerkt naar het organiseren van een concert, terwijl je daar zelf nog nooit bij aanwezig bent geweest. In de maanden daarvoor hebben we daar hard aan gewerkt. Er waren 21 bedrijven uitgenodigd. Het was gaaf dat alle start-ups en scale-ups eindelijk hier waren en dat je ook de mensen erachter kon zien en spreken.”

Valt er een trend in de selectie te ontdekken?

“Voordat we gingen scouten was het thema decarbonisatie, dus je ziet dat veel partijen daar een bijdrage aan willen leveren. Ik vond de diversiteit mooi aan wat je zoal vindt. Het ene bedrijf zit wat meer op digitalisering en het andere meer op de hardware. Ik denk dat ze allebei nodig zijn om innovatie mogelijk te maken.”

Het acceleratorprogramma loopt in de laatste drie maanden van dit jaar. Is dat voor jou ook de drukste periode?

“Ik vertelde net over de lessons learned van de voorgaande jaren en hoe we die in het programma hebben geïmplementeerd. Ik ben natuurlijk heel benieuwd of er ook uitkomt wat we hadden gehoopt. We hebben start-ups en scale-ups dit jaar nog nadrukkelijker op het hart gedrukt om te gaan praten met onze partners in het ecosysteem om te achterhalen waar ze precies tegenaan lopen. Ze hebben misschien wel een soort van idee, maar dit wil je echt weten tot op het persoonsniveau. Wat is nou jouw probleem en wat is dan jouw probleem met dit probleem? Het antwoord van een operations manager zal verschillen van een directeur, een inkoper of van een innovatie lead. Je moet het persoonlijke probleem van iemand dus goed begrijpen, zodat je ook weet in welke categorie jouw oplossing valt. Het initiatief ligt bij de start-ups en scale-ups. Wij brengen ze samen en matchen ze met een partner. Daar leveren we ook een contactpersoon voor aan. Zeker in de maritieme sector is het moeilijk om de juiste persoon te vinden. Vaak zijn dat er meer dan een, en soms zitten die personen ook nog buiten Nederland. Het samenbrengen van die personen is een van de grote pluspunten van een acceleratorprogramma als dit. Wij willen start-ups en scale-ups dat proces leren. Het is niet zo dat je een fantastische oplossing hebt, je even belt en dat het rolt. Aan de andere kant zien we dat innovatieprocessen bij maritieme bedrijven nog niet zo zijn uitgekristalliseerd. In de luchtvaart heeft R&D van oudsher een veel prominentere rol dan in de scheepvaart. Het bouwen van een schip is nu eenmaal meestal meer maatwerk dan het bouwen van een vliegtuig. We onderzoeken nu of het mogelijk is om havenbedrijven te ondersteunen in hun innovatieprocessen. Dit zodat deze processen beter of professioneler gaan lopen, zodat er een naadloze aansluiting met onze start-ups en scale-ups ontstaat. Het komt soms voor dat er een innovation lead is met een fantastische oplossing voor een bedrijf, dat echter geen tijd heeft, want er moet een klus worden geklaard. Of het stilleggen van een schip is te ingewikkeld. Het is lastig om innovaties in lopende processen toe te passen. We zien voor onszelf daarin echt een rol weggelegd.”

Je had het net over geleerde lessen. Wat was de belangrijkste?

“Dit jaar hebben wij het programma verder geprofessionaliseerd. Daarbij vragen ook wij ons – net als de start-ups en scale-ups – voortdurend af of wat wij doen het meest optimale resultaat biedt voor start-ups en scale-ups. Ook vragen we onze bestaande en potentiële partners waar zij tegenaan lopen, iets waar we nu al mee zijn begonnen. Zo krijgen wij meer inzicht in de problemen die onze corporate partners bij innovatie ondervinden.”

Wat hoop je in mei, na een jaar in deze functie, te hebben bereikt?

“Ik wilde eerst goed wil begrijpen waar we het over hebben. We hebben goed op orde wat we onze start-ups en scale-ups bieden en zijn nu aan het onderzoeken hoe we de rest van het ecosysteem met innovatie kunnen helpen. Ook bekijken we hoe we start-ups en scale-ups kunnen aansluiten op andere partijen in de haven, zoals SmartPort en Portbase. Ik hoop dat we komende zomer de uitdagingen van onze corporate partners snappen en dat we goed kunnen scouten naar het het vinden van partijen die daar een oplossing voor aandragen. Daarbij richten wij ons op het thema verduurzamen en twee subthema’s, digitaliseren – of big data – en de human capital-agenda. Ons doel is start-ups en scale-ups te vinden waarvan onze partners zeggen: ‘Die lossen een probleem op waarvan ik ’s nachts wakker lig. Daar wil ik morgen mee aan de slag.’ Ook hoop ik dat er indicatoren zijn die de impact duidelijk maken van PortXL op het gebied van zowel innovatie als duurzaamheid. Dat is best ingewikkeld, maar het zou geweldig zijn als we dat voor elkaar krijgen. Verder zijn we in gesprek over het aansluiten van een aantal prachtige nieuwe partners. Ik hoop dat daar begin volgend jaar meer duidelijk over zal zijn.”

Wie is Hedi Visscher?

Sinds mei dit jaar is Hedi Visscher directeur van PortXL. Daarvoor werkte ze een kleine twee jaar als business developer duurzaam varen regio Drechtsteden bij InnovationQuarter. Ook was ze werkzaam bij onder meer Dockwise, Smit Internationale en RET. Visscher studeerde computer integrated manufacturing, bedrijfskunde en filosofie. Ze werkte als zelfstandig organisatieadviseur aan het begeleiden van veranderingsprocessen.