Hoe de haven digitaal wordt, waarom schepen met kades gaan communiceren en wat de rol van de mens in de slimme haven zal zijn, kun je het beste vragen aan Erwin Rademaker van het Havenbedrijf Rotterdam. Als digital lead voor de afdeling digitale innovaties is hij gespecialiseerd in de mogelijkheden die digitalisering de haven biedt. In gesprek met Europoort Kringen ontvouwt hij zijn visie op ‘de slimme haven’.

[ihc-hide-content ihc_mb_type=”show” ihc_mb_who=”2,4″ ihc_mb_template=”3″ ]

“We staan aan het begin van een reis”, stelt Erwin Rademaker van het Havenbedrijf Rotterdam. “Voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid wordt kennis niet meer alleen van mens op mens overgedragen, maar nu ook van mens op machine. De volgende stap is de communicatie van machine tot machine.” Zoals zijn woorden doen vermoeden, houdt hij zich bezig met wat hij ‘horizon 3-innovaties’ noemt. “Dat zijn innovaties die we pas over tien jaar of later gaan gebruiken.”

Robotiseren

In de slimme of digitale haven zijn objecten uiteindelijk in staat zelfstandig met elkaar te communiceren; een schip met een kademuur, een container met een hijskraan, en ga zo maar door. De Rotterdamse haven is nu nog een aaneenschakeling van grotendeels menselijke handelingen, zoals het navigeren, laden en lossen en het transport van goederen. “Dit gaat allemaal veranderen: het wordt digitaal. Daar bedoel ik niet mee dat we voortaan de lijstjes in spreadsheets gaan maken, maar dat we gaan automatiseren”, aldus Rademaker. Dit gebeurt volgens hem op twee manieren. “Aan de ene kant gaan we robotiseren. Zonder menselijke interventie zullen robots informatie gaan uitwisselen en transacties uitvoeren. Dat toekomstbeeld is niet zo ver weg, want op de Tweede Maasvlakte hebben we sinds 2015 al volautomatische containerterminals. Kijk ook naar de procesindustrie. Bij een grote raffinaderij zijn misschien maar vijftien mensen aanwezig die de hele plant draaiende houden.”

Intelligentie

De tweede manier waarop de haven zal worden digitaliseren, is door het gebruik van artificial intelligence (AI). Algoritmes gaan een belangrijke rol spelen, wat volgens Rademaker tot ‘een verdichting van data’ zal leiden. “Hierdoor worden we in staat gesteld veel efficiënter, sneller, veiliger te werken. De huidige intelligentie van een computer kun je vergelijken met die van een kip. Over pakweg tien jaar zal die de intelligentie van een mens hebben, en over vijftig jaar die van de complete mensheid”, aldus Rademaker, die dit vertaalt naar een havenvoorbeeld: “Als havenbeheerder zijn we verantwoordelijk voor onderhoud aan onze assets. Nu is het nog onmogelijk om de status van alle 1.500 bolders in de haven gelijktijdig door mensen te laten monitoren. Dit zou betekenen dat 1.500 medewerkers precies tegelijk de status zouden moeten doorgeven. Door onze bolders van sensoren te voorzien, kan de status van alle bolders 24 uur per dag, 365 dagen per jaar, worden uitgelezen. Stel dat bolders die in de schaduw liggen eerder slijten. AI kan hiervoor een algoritme maken, waardoor er beter kan worden voorspeld wanneer welke bolders aan vervanging toe zijn.’’

Hydro-/meteo platform

“Dankzij Internet of Things (IoT) kunnen objecten met elkaar communiceren. Sensors kun je vergelijken met de zenuwbanen in het menselijk lichaam, waarbij je AI als de hersenen kunt beschouwen. Nu nog wordt IoT gebruikt om data verzamelen die de status van objecten weergeven. Ook worden algoritmes met deze data getraind”, zegt Rademaker. In 2019 leidde hij een IoT-programma, waarbij sensoren in de haven data vergaarden voor een hydro-/meteo-platform. “Een soort KNMI in het klein. Dit project is nu volledig operationeel. Het platform is geïntegreerd met het geografische kaartsysteem Portmaps.” 

Hoewel tal van objecten in de haven van sensoren zijn voorzien – denk aan kademuren, waarvoor de belastbaarheid veel gedetailleerder kan worden vastgesteld – is veel bestaande infrastructuur nog niet ‘slim’. “We hebben nog maar pas onze eerste slimme bolder ontwikkeld, typisch een dom object als je er met een technologische blik naar kijkt. Maar dit is pas een eerste stap, waarmee wij de eerste in de wereld zijn.” 

Floating lab

Samen met een aantal partners is het havenbedrijf doende een digital twin van de haven te bouwen. “Een realtime, digitale weergave van de haven”, noemt Rademaker dit. “Dit stelt ons in staat om de juiste informatie op het juiste moment op de juiste locatie beschikbaar te stellen.” Het toepassen van nieuwe technologieën zal de haven volgens hem niet alleen slimmer, maar ook sneller maken. “Zo is het niet de vraag óf maar wanneer autonoom varen haar intrede zal doen. Met behulp van een floating lab onderzoeken wij wat er nodig is om de Rotterdamse haven klaar te maken voor autonoom varen. Ook worden verschillende tests uitgevoerd met de inzet van drones in de haven, als vervoermiddel voor bijvoorbeeld onderdelen of medicijnen aan boord van schepen, maar ook voor inspectiewerkzaamheden of bij preventie of bestrijding van incidenten. De mens zal altijd aanwezig zijn om controle te houden en om in geval van nood te kunnen ingrijpen.” 

Coalities

Het Havenbedrijf Rotterdam werkt op het gebied van digitalisering samen met bedrijven als IBM, Cisco, Esri en Axians. “De uitdagingen waarvoor we gesteld staan op het gebied van energietransitie en digitalisering zijn te groot om alleen het hoofd te bieden”, verklaart hij. ”We zoeken daarom de samenwerking op met heel veel verschillende partijen: van wereldspelers die de nieuwste technologieën toepassen tot start-ups en scale-ups. Zo bouwen we samen aan de haven van morgen. Onze haven wordt door het World Economic Forum al zeven jaar achtereenvolgens geroemd om de beste infrastructuur ter wereld. Naast de analoge infrastructuur, leggen we nu ook digitale infrastructuur aan. Daarin is het belangrijk dat we niet achterover leunen, maar onze koplopersrol blijven vasthouden. Zo kunnen we onze sterke concurrentiepositie ook in de toekomst vasthouden en onze klanten optimaal blijven bedienen.”

Behalve kansen ook risico’s

Naarmate objecten in de haven meer met elkaar communiceren en data belangrijker wordt, neemt ook de kwetsbaarheid toe. Erwin Rademaker van het Havenbedrijf Rotterdam: “Cybersecurity wordt een achilleshiel van alles wat zich slim noemt. Dat gevaar doemt aan de horizon en vormt wel een uitdaging.”

Nieuwe rol havenbedrijf

“Van oudsher voelt het Havenbedrijf Rotterdam zich senang bij het beheren van de infrastructuur in de haven”, zegt Erwin Rademaker van het Havenbedrijf Rotterdam. “De uitdagingen waarvoor we ons gesteld zien staan vragen om een andere rol van ons: die van aanjager, facilitator, investeerder en verbinder. Alleen zo blijven we in de toekomst relevant en vitaal.” 

[/et_bloom_locked]