Laat het investeringsklimaat niet stikken

Dat was flink schrikken, eerder deze maand tijdens het webinar van Deltalinqs en het Havenbedrijf Rotterdam over de stiktofperikelen. Natuurlijk wisten we al dat bedrijven in de haven in de knel komen door de uitspraak van de Raad van State in december, die intern salderen nagenoeg onmogelijk maakt. Niet alleen in de toekomst, maar ook met terugwerkende kracht voor de afgelopen vijf jaar.

Tekst: Victor van der Chijs

Die uitspraak heeft serieuze gevolgen. Eerder kon een bedrijf dat wilde uitbreiden nieuwe stikstofuitstoot wegstrepen als die uitstoot binnen het bedrijf per saldo maar binnen de vergunningruimte bleef. Nu moet voor uitbreidingsprojecten altijd een nieuwe vergunning worden aangevraagd, en dankzij die terugwerkende kracht ook voor projecten die al lopen of al zijn afgerond.

Dat er gevolgen zouden zijn voor de haven, was wel duidelijk, maar hoe groot? De poll die we tijdens het webinar hielden wees uit dat van de deelnemende bedrijven er tegen de 45 waren die projecten in uitvoering hebben waarbij er na 2020 intern gesaldeerd is. Net iets meer dan 45 ondernemingen hebben projecten in voorbereiding die geen vergunning krijgen zonder de mogelijkheid tot intern salderen. De bedragen die daar in beide situaties mee gemoeid zijn, lopen per project uiteen van tientallen tot honderden miljoenen euro, in een enkel geval zelfs tot meer dan een miljard. 

Bovenop de Raad van State uitspraak kwam het vonnis in de rechtszaak van Greenpeace tegen de Staat. De rechter bepaalde dat de Staat zich moet houden aan de eigen stikstofdoelen voor 2030. De rechter gaf daarbij een glasheldere instructie aan de Staat: herstel de natuur nu direct want anders komt er ook geen stikstofruimte voor woningen, energieprojecten, et cetera. 

Het wrange is dat de haven van Rotterdam slechts een heel klein deel van het probleem is, maar een groot deel van de oplossing kan bieden. Zo is de industrie landelijk verantwoordelijk voor slechts 2 procent van de stikstofdepositie (landbouw: 50 procent), en kan het die geringe bijdrage tot 2030 in principe met nog eens bijna 40 procent verminderen. Stikstofreductie is namelijk een niet onbelangrijke ‘bijvangst’ van de energietransitie. We bouwen hier aan de nieuwe, duurzame economie, maar dat komt in het gedrang als de vergunningen daarvoor uitblijven.

Hoe deze gordiaanse knoop nog te ontwarren? Tijdens het webinar kwam de vraag op of de rechterlijke uitspraken een vloek of een zegen zijn voor de haven. Dat we in deze situatie terecht zijn gekomen, mogen we gerust vervloeken. Maar als de uitspraken nu eindelijk eens (en met snelheid graag) leiden tot stevig doortimmerde plannen voor het verminderen van de stikstofuitstoot, waardoor de natuur kan herstellen, dan leidt het tot iets goeds waardoor we door kunnen met de transformatie van Rotterdam. Eigenlijk is dat de enige oplossing.

Intussen is het zaak om de onzekerheid bij bedrijven die hebben geïnvesteerd of willen investeren in duurzame projecten zoveel mogelijk weg te nemen. Een garantie van de overheid dat projecten waarbij gebruik is gemaakt van intern salderen niet in gevaar komen, is cruciaal voor het herstel van het vertrouwen in het investeringsklimaat in Nederland. Minder kunnen we ons echt niet permitteren.