Hogeschool Utrecht biedt technische engineers opleiding Projectmanagement

‘De deelnemers leren veel met, én van elkaar’

In bijna elke onderneming komt het moment dat een technisch engineer tijdens een gesprek over het persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) aangeeft door te willen groeien, bijvoorbeeld op het gebied van projectmanagement. Hogeschool Utrecht (HU) biedt specifiek voor deze medewerkers een opleiding aan.

Tekst: Mels Dees

De wens of vraag is niet onlogisch: een technisch engineer heeft inmiddels een aantal jaren werkervaring binnen een bedrijf, geldt als autoriteit op zijn of haar gebied, werkte mee aan een groot aantal projecten én maakte verschillende projectleiders mee. Nu groeit de wens zélf aan het roer te staan van een project. “Het succesvol managen van een project is net zozeer een vaardigheid als elke andere activiteit binnen een onderneming”, geeft Lukas Brandts aan. Brandts begeleidt als cursusleider én docent de opleiding Projectmanagement voor Engineers, zowel incompany voor bedrijven als voor individuele deelnemers. “Je merkt dat de deelnemers, die meestal ruim vijf jaar ervaring hebben, veel kennis hebben. Maar vaak is toch ook sprake van hiaten op het gebied van leidinggeven en coachen.”

Om deze medewerkers voor te bereiden en vooral ook te begeleiden als het om projectmanagement gaat, ontwikkelde Brandts samen met de hogeschool een curriculum dat theorie en dagelijkse praktijk met elkaar in verbinding brengt. “En het vooral ook mogelijk maakt dat cursisten van elkaar leren en ervaringen delen.” Want, zo is de overtuiging van de docent, de fijne kneepjes van projectmanagement leer je niet uit een boek. “Natuurlijk zijn veel methodieken, denk aan Prince II, beschreven in de literatuur. Het gaat echter bij projectmanagement ook om de persoonlijke vaardigheden van de projectmanager.”

Geen thuiswedstrijd meer

Met die observatie doelt Brandts op twee fenomenen. “Ten eerste hebben deze medewerkers een status als specialist, terwijl ze als projectmanager ook leidinggeven aan medewerkers die een specialisatie opbouwden op een ander gebied. Dat kan in eerste instantie voor onzekerheid zorgen.” In de nieuwe situatie ligt immers een project op de schouders van de cursist, met bijkomende issues waarvan de kennis nog niet optimaal is. “Het is geen thuiswedstrijd meer, dat kan spannend zijn.” De persoon in kwestie gaf waarschijnlijk al sturing aan collega’s op basis van kennis en inhoud en moet zich nu kwetsbaar opstellen zonder gezag te verliezen. “Je wordt leidinggevende op gebieden waarin je niet de expert bent. Dat betekent dat je wellicht net iets anders moet sturen en de inhoud soms wat moet loslaten. Dat moet je dan aan anderen overlaten.”

Daarnaast, maakt de docent duidelijk, maakt de cursist ook een persoonlijke ontwikkeling door in de communicatie met medewerkers binnen het projectteam. “Je moet, zeker bij een tegenslag – en die is er altijd wel tijdens de uitvoering van een project – ook kunnen terugvallen op een bepaalde gunfactor. Die zorgt ervoor dat mensen gemotiveerd blijven en vertrouwen houden in een succesvolle voortgang. De kracht van een projectleider is dat hij of zij anderen optimaal laat functioneren. Daarbij is het van belang te weten hoe je zaken voor elkaar kunt krijgen buiten de officiële kaders om. Dat is een heel belangrijk onderdeel van projectmanagement – maar blijft vaak onderbelicht.” 

Theorie en praktijk 

De opleiding speelt nadrukkelijk in op de praktijk. Sterker nog, het leertraject is gestart doordat bedrijven vroegen om specifieke training voor (potentiële) projectmanagers. “We hebben de vraag eigenlijk eerst teruggegeven aan de managers die bij deze bedrijven de projectleiders aansturen. Wat zijn dan volgens jullie de meest voorkomende fouten die vermeden moeten worden? Wat is in jullie ogen eigenlijk een goede projectleider?”

Met een aantal van hen organiseerde de hogeschool sessies. Zo kreeg het curriculum vorm. “Zeker in de industrie zie je dat op procesniveau echte specialisten rondlopen. Ze spelen flexibel in op changes op basis van kennis en ervaring. Het is steeds weer mooi om te zien dat deze mensen zich op eenzelfde manier willen scholen en voorbereiden op het functioneren als projectmanager. Ze zijn nadrukkelijk op zoek naar kennis en delen hun ervaringen graag.”

Om die reden vinden er, binnen (op dit moment) de ruimte die de coronaregels bieden, leerbijeenkomsten plaats bij de bedrijven waar de cursisten werkzaam zijn. “Het is heel mooi om te ervaren dat deelnemers op een gegeven moment ook de bedrijfscultuur of werkwijzen die ingesleten zijn ter discussie durven stellen. ‘Waarom doen we dat eigenlijk zo?’ is dan de centrale vraag.”

Andere verhoudingen

Juist projectmanagers met een technische achtergrond benaderen de omgeving analytisch. Ze snappen het belang van een gedegen projectplan, maar moeten soms wennen aan de relatie met bijvoorbeeld een stuurgroep, of met het feit dat er nu sprake is van intern opdrachtgeverschap: een manager uit de eigen omgeving fungeert als leidinggevende van de projectmanager. “Dit schept soms andere verhoudingen,” zo weet Brandts, die zelf ook nog steeds leert van het contact met de deelnemers. “Zo had ik onlangs te maken met een cursist die niet meer direct met een externe relatie mocht communiceren – alles moest via een jurist. Dat zijn issues waar de hele groep veel van leert.”

Over de opleiding

Tijdens de post-bachelorcursus Projectmanagement voor Engineers leren de deelnemers de do’s en don’ts van projectmanagement in een technische omgeving. Hogeschool Utrecht biedt de opleiding Projectmanagement voor Engineers voor individuele deelnemers aan op twee locaties, namelijk in Utrecht en Hoogeveen. Daarnaast verzorgt zij de opleiding op maat voor bedrijven. Het leertraject bestaat uit 20 bijeenkomsten.