De nood die een deugd werd

Het in Schiedam gevestigde Battolyser Systems gaat een fabriek bouwen in het MH4-gebied in de haven van Rotterdam. Het wil een 14.000 vierkante meter grote productiefaciliteit realiseren waar ‘Battolysers’ met een totale capaciteit van 1 gigawatt op jaarbasis zullen worden gebouwd. Ceo Mattijs Slee van het bedrijf geeft een toelichting op de plannen. “Dit is huge.”

[ihc-hide-content ihc_mb_type=”show” ihc_mb_who=”2,4″ ihc_mb_template=”3″ ]

Kun je in een paar zinnen uitleggen wat een Battolyser® is?

“Het is de merknaam voor een geïntegreerde batterij en electrolyser. Het zijn nikkel- en ijzerelektroden die je als batterij oplaadt. Als deze volledig zijn opgeladen, gaan ze waterstof maken. Daarmee krijg je een batterij die niet vol raakt, want je kan ten alle tijden blijven laden. Tegelijkertijd heb je een electrolyser die je net zo flexibel als een batterij kunt inzetten. Dat is heel waardevol in de wereld van morgen, waarin alle primaire energie niet meer uit fossiele bronnen wordt opgewekt. Dan zullen we met de veranderlijkheid van zonne- en windenergie om moeten gaan. Dat betekent dat er soms tekort en soms te veel is, waar je op moet kunnen schakelen. Batterijen kunnen dat op zich goed, alleen zijn die economisch gezien snel vol. In economisch opzicht kun je een batterij nu voor de opslagduur van ongeveer één tot een paar uur opereren. Maar als het een keer op de Noordzee stormt, heb je meer dan een paar uur nodig. Batterijen kunnen die klus ook vanwege een tweede reden niet aan. Elektriciteit maakt nu maar 20 procent van de totale energievraag uit. Als straks de meeste energie door zon en wind wordt opgewekt, heb je opslag nodig om die 20 procent naar zeker 50 procent te brengen. Daaraan kunnen wij met onze batterijfunctie een bijdrage leveren. Daarnaast gaan we groene waterstof produceren voor industriële processen die niet vallen te elektrificeren. Voor die ‘andere helft’ heb je waterstof nodig als bouwsteen om de toekomstige materiaalbalans te kunnen opbouwen. Zo kunnen we alles maken wat we ook nu gebruiken.”

Hoe ziet de ontwikkeling van Battolyser Systems als bedrijf eruit?

“Het idee dateert van ongeveer negen jaar geleden, door professor Fokko Mulder van de vakgroep Energy Storage and Conversion aan de TU Delft. Hij zocht naar materialen die goed energie kunnen opladen, maar niet van lithium-ion-technologie gebruik maken omdat die materialen schaars zijn. Zo kwam hij op nikkel en ijzer, wat een bekend chemisch proces is. Alleen geeft dat het probleem dat waterstof en zuurstof wordt gemaakt als de batterij oplaadt. Hij realiseerde zich echter dat we waterstof in de energietransitie nodig hebben, dus bood het kansen om van deze nood een deugd te maken. Zo is hij een technologie gaan ontwikkelen die beide functionaliteiten in zich heeft en is de Battolyser als idee geboren. Dat leidde tot het vastleggen van een aantal patenten in 2015, waarop langetermijntesten volgden en er in 2017 een paper over is geschreven. Daarna was de technologie klaar voor industriële opschaling en is het snel gegaan. In 2020 investeerde Koolen Industries in het bedrijf en nam Battolyser Systems de patenten over van TU Delft. Het zag de Battolyser als een fantastische technologie, maar die je wel moet opschalen. Ze hebben er geld in gestopt en vonden in mij een ceo om het team te gaan bouwen. Ik was in mei 2021 de eerste werknemer. Nu zijn we ruim anderhalf jaar verder en hebben we vijftig man in dienst. Samen zijn wij doende deze systemen door te ontwikkelen en naar de markt te brengen.”

Hoeveel Battolysers zijn er inmiddels al geproduceerd?

“Het is maar hoe je daarnaar kijkt. We hebben verschillende industriële demonstratiestacks geproduceerd. Niet voor commerciële toepassingen, maar om van te leren en te laten zien dat het veilig is. Nu bevinden we ons middenin het ontwikkeltraject van de eerste commerciële demonstratiestacks. Die zijn een stuk groter. Een industriële demonstratiestack heeft ongeveer één meter diameter is zo’n anderhalve meter lang, terwijl commerciële demonstratiestacks een diameter hebben van bijna anderhalve meter en een lengte van wel vijf meter.”

Wie zijn jullie beoogde afnemers?

“Voor een groot deel zijn die in de haven gevestigd. Denk bijvoorbeeld aan de electroyserprojecten die op de Tweede Maasvlakte worden ontwikkeld. Het zou ideaal zijn om die met Battolysers in te vullen. Onze technologie kan de door wind- en zonneparken opgewekte stroom beter in de elektriciteitsmarkten inpassen dan bestaande electrolysetechnologieën. Als de stroomprijzen laag genoeg zijn, maken we er waterstof van. Gezien de huidige waterstofprijzen zouden we er nu meestal waterstof van maken, maar over een tijd kunnen die prijzen zakken en de stroomprijzen misschien wel stijgen. Dan kun je je voorstellen dat we nog meer een balancerende rol in het elektriciteitssysteem gaan spelen. Er wordt straks zoveel offshore windstroom opgewekt, dat we die elektriciteit niet kunnen inpassen als het hard waait. Dan zullen we er iets anders mee moeten doen.”

Waarom is het nu een goed moment om de aangekondigde fabriek te bouwen in Rotterdam?

“Deze markt is enorm in ontwikkeling. Zij is al groot en zal alleen nog maar groter worden. De grootste operationele electrolyser in Nederland heeft op dit moment een vermogen van 1,4 megawatt. Dat is echt helemaal niks. Nederland is de een na grootste waterstofgebruiker van Europa. Duitsland is de grootste; waterstof wordt er het meest in het Ruhrgebied gebruikt, dus die toevoerstromen gaan in de toekomst. allemaal door Rotterdam lopen. Rotterdam wordt feitelijk het epicentrum van waterstof in Europa. De overheid investeert best veel in waterstof, maar dat is alleen niet genoeg. Electrolysercomponenten gaan nu naar Duitsland waar ze in in elkaar worden gezet, om vervolgens op de Maasvlakte te worden geïnstalleerd. Nu deze markt aan het ontstaan is, moeten we er in Nederland voor zorgen dat we er een grote rol in gaan spelen. Net zoals met de Deltawerken moeten we er een mooie nieuwe industrie aan overhouden. Dat houdt dus in dat we de componenten die we hier ontwikkelen, ook hier in elkaar zetten voor onze eigen fabrieken en daarna gaan exporteren.”

Hoeveel investeren jullie in de bouw van de nieuwe fabriek?

“De totale investering bedraagt ongeveer 100 miljoen euro. Dat is inclusief de ontwikkeling van het terrein en het gebouw, waarin het Havenbedrijf Rotterdam zo’n 30 miljoen euro investeert. Onze investering komt dus uit op om en nabij de 70 miljoen euro, in robotica voor geautomatiseerde productielijnen, laboratoria, kantoren, maar ook al het ontwikkelwerk aan onze producten om die klaar te maken voor industriële toepassingen. Ook komen er nog wat financieringskosten bij, want je koopt natuurlijk onderdelen eerder in dan dat je de producten kan verkopen.”

Hoe gaat het productieproces in de fabriek eruit zien?

“Voor een groot deel is het een assemblageproces. We moeten iets maken wat een hoge mate van accuratie en repetitie met zich meebrengt. Jaarlijks gaan we zo’n duizend stacks maken – we kunnen wellicht doorgroeien naar tweeduizend stuks per jaar – die elk tweehonderdvijftig cellen bevatten. Die zijn allemaal hetzelfde. De meeste componenten kopen wij in op basis van ons ontwerp; dat zijn custom made onderdelen. Er zitten membranen in, metalen platen, maar ook plastic gespoten celframes die alles goed op hun plek houden en verder zware metalen flenzen. In de commerciële serieproductie gaan Battolyser-specifieke elektrodes; die zullen we zelf moeten ontwikkelen want die bestaan nog niet.”

Volgens het persbericht dat jullie naar buiten brachten biedt de fabriek werk aan zevenhonderd mensen. 

“Niet alleen in de fabriek, maar in het hele bedrijf. Behalve operators in de fabriek gaan er bijvoorbeeld ook mensen in het lab en op kantoor werken.”

Je sprak net over robotica in de fabriek. Het wordt dus een geautomatiseerd productieproces?

“Ja, dat wordt het zeker. De stacks worden niet met de hand gemaakt, maar we hebben nog steeds mensen nodig voor bijvoorbeeld warehousing en kwaliteitsbewaking.”

Hebben jullie bij deze nieuwbouwplannen geen hinder van het stikstofdossier?

“In ons productieproces komt er geen stikstof vrij. Wel wordt tijdens de bouwwerkzaamheden natuurlijk stikstof geproduceerd. Dat moeten we goed inpassen. De bouwlocatie ligt gelukkig niet dichtbij een Natura 2000-gebied, maar er moet wel stikstofruimte zijn. Daarover zijn we in gesprek met de autoriteiten. Ik verwacht niet dat dit een probleem zal vormen, al houd ik wel een slag om de arm.”

Wat betekent deze stap voor Battolyser Systems?

“Dit is natuurlijk huge. Deze stap is noodzakelijk om een bepaalde schaal te bewerkstelligen, die nodig is om goedkoop genoeg te kunnen leveren. Dit zijn industriële producten die door onze klanten uiteindelijk worden gekozen op basis op basis van een aantrekkelijke prijs/kwaliteitverhouding. Daarbij komt dat we niet kunnen verkopen als we niet kunnen aantonen dat we die productiecapaciteit daadwerkelijk hebben. Daarin schuilt dus een beetje een kip/ei-verhaal.”

Is het denkbaar dat jullie hierna meer productielocaties gaan bouwen?

“Ja, sterker nog, dat is het plan. Het is nog onduidelijk waar die andere fabrieken gaan komen. Het is verstandig om dichtbij de klant te zitten, en die zijn natuurlijk niet alleen in Nederland gevestigd.”

Hoe ziet het tijdspad voor de bouw van de nieuwe fabriek eruit?

“We willen in het vierde kwartaal van 2024 erin trekken. Dat zal gefaseerd verlopen; bepaalde delen zullen eerder af zijn dan andere. De productielocatie is het relatief simpele deel, dat als eerste af zal zijn, zodat we daar de automatiseringslijn in kunnen commissionen. In de loop van 2025 gaan we er verder in groeien en capaciteit opbouwen. Deze planning is best ambitieus. Als je nu langs de locatie loopt, staat er nog niets. De architectonische ontwerpen moeten bijvoorbeeld nog worden aanbesteed. We hebben nog wel wat stappen te zetten. Hopelijk gaat de publiciteit rond deze bekendmaking helpen om de juiste stakeholders bij elkaar te brengen.”

Ik kan mij voorstellen dat dit voor jou persoonlijk een mooie ontwikkeling is. 

“Natuurlijk, ik vind het waanzinnig gaaf. Maar dit gaat niet om mij, maar om waar Battolyser Systems voor staat. Wij willen de grootst mogelijke positieve bijdrage leveren aan het tegengaan van klimaatverandering. Dat is wat ons drijft.”

Wie is Mattijs Slee?

Mattijs Slee is sinds mei 2021 ceo bij Battolyser Systems. Daarvoor werkte hij ruim vijftien jaar voor Shell. Zijn laatste functie was er commercial head Europe bij Shell Hydrogen. Slee studeerde civiele techniek aan de TU Delft.

[/et_bloom_locked]