De pomp in perspectief

De Rotterdamse haven staat sinds jaar en dag vol met pompen, en dat zal voorlopig ook het geval blijven, zegt Cor van de Linde, directeur bij iTanks. In Europoort Kringen een gesprek over dit meer dan bekende apparaat, dat een cruciaal deel uitmaakt van menig productieproces. Van de Linde denkt dat er op het gebied van sensoring en materiaalkeuze innovaties zijn te verwachten.

[ihc-hide-content ihc_mb_type=”show” ihc_mb_who=”2,4″ ihc_mb_template=”3″ ]

Worden er al vanaf het begin af aan pompen in de Rotterdamse industrie gebruikt?

“Ja, er zijn zelfs nog pompen in gebruik die dateren uit de jaren zeventig van de vorige eeuw. Die draaien nog steeds. Het lijkt wel alsof ze beter zijn dan de pompen van tegenwoordig, omdat die toentertijd zwaarder werden uitgevoerd. Voor dezelfde prijs konden producenten er meer materiaal in verwerken.”

Wat is de functie van een pomp in een plant?

“Een pomp dient om een vloeistof, een gas of zelfs een slibstroom van A naar B te krijgen. Hij wordt gebruikt voor het toevoegen van water in torens, of het product gaat erdoorheen waarvan iets wordt gemaakt, bijvoorbeeld olie om plastic uit te produceren. Soms worden er vloeistoffen aan vaste stoffen toegevoegd om die te kunnen verpompen. Een pomp wordt dus ingezet voor het voeden van een productieproces. Ook voor utilities, zoals het toevoegen van water, stoom of zelfs loog, worden pompen veel gebruikt. Dit zijn vloeistoffen die ondersteunend zijn voor het productieproces of de veiligheid ervan, bijvoorbeeld voor de afkoeling ervan. Je kunt wel stellen dat pompen in dit gebied worden gebruikt voor alle toepassingen die je kunt bedenken. Alle soorten pompen die je je kunt voorstellen staan hier wel.”

Hoeveel pompen staan er in een chemische fabriek of raffinaderij?

“Dat zijn er heel veel: wel duizenden.”

Doe eens een schatting: hoeveel pompen draaien er in het hele Rotterdamse havengebied?

“Dat is een moeilijke vraag! Er zijn tientallen bedrijven, dus ik denk dat je richting de vijftigduizend gaat. Je hebt immers ook pompjes bij bijvoorbeeld laboratoria. Het valt zo gek niet te bedenken.”

Je vertelt net dat pompen uit de jaren zeventig zwaarder zijn uitgevoerd dan nu. Waarin verschillen huidige pompen nog meer met die van twintig, dertig of misschien wel vijftig jaar geleden?

“Ten eerste wordt er ander materiaal gebruikt, zoals kunststof onderdelen. Ik denk dat daarin de meeste verandering zit. Ook wordt er meer sensortechniek toegepast. Het principe van de pompen is wel min of meer hetzelfde gebleven: je hebt nog steeds plunjer-, waaier- en centrifugaalpompen.”

Wat is de reden dat er ander materiaal voor de productie van pompen wordt gebruikt?

“In eerste instantie is dit uit kostenoogpunt. Het stelt fabrikanten in staat om pompen goedkoper te produceren. Verder is er nu meer kennis beschikbaar en kan ander materiaalgebruik de efficiëntie van een pomp ten goede komen. Als je het wat lichter kunt uitvoeren, is het ook energiebesparend. Ook scheelt het als je andere elektromotoren kunt gebruiken. Daarnaast levert het gebruik van een ander type koppeling energiebesparing op. Je ziet nu bijvoorbeeld meer magnetische koppelingen. Aanbieders claimen dat hiermee energie kan worden bespaard, omdat de overbrenging nog soepeler gaat. Nou is een magneetkoppeling niet overal toepasbaar. Dit type koppelingen zijn vooral geschikt voor pompen met een bepaalde grootte.”

Je had het net over sensoring. In hoeverre is dat gemeengoed bij pompen geworden?

“Vroeger hield een monteur zijn schroevendraaier tegen een pomp aan, waardoor hij kon horen of een pomp wel of niet goed draaide. Zo simpel kan het soms zijn. De kennis van die mensen is veel waard. Nu zie je dat sensoring steeds meer wordt toegepast. Voorheen had je voor sensortechniek een kabeltje nodig omdat wifi toen nog niet zo goed werkte. Als je een sensor op een pomp wilde aanbrengen, vormde het graafwerk voor de kabel het probleem. Omdat de meeste kosten daar in gingen zitten, werd dat vaak ook niet gedaan. Om het verschil aan te geven: voor het plaatsen van een sensor van een paar honderd euro moest je bij wijze van spreken voor vijftigduizend euro gaan graven. Tegenwoordig zijn er meer sensortechnieken die van wifi gebruikmaken, zowel voor kleppen als voor pompen. Zo kun je een relatief oude pomp of klep automatiseren, waardoor je de status ervan in beeld kunt krijgen. Sensoren op actuators zijn nu in opkomst, dit zijn de motoren die kleppen aandrijven. Daardoor weet je steeds beter wat de temperatuur ervan is en welke krachten er bij komen kijken. Je weet zo hoe een klep staat, of die bijvoorbeeld open of half dicht is. Dankzij de opkomst van steeds meer apps krijgt de operator inzicht in de staat van pompen en kleppen. Je ziet ook sensoren die in een elektriciteitskast worden geplaatst. Op basis van de karakteristieken van het stroomverbruik van de pomp valt te zien hoe je het energieverbruik kan verminderen en wat de toestand van de pomp is. Die systemen worden wereldwijd gebruikt.”

Is automatisering iets nieuws?

“Vanaf de jaren zeventig is er al veel geautomatiseerd. Dat creëert grote hoeveelheden data die uit een fabriek komen. Veel van die gegevens worden nog niet op een slimme manier verwerkt door bijvoorbeeld kunstmatige intelligentie. Terwijl dat wel informatie kan opleveren over bijvoorbeeld de vervuiling van het systeem. Als de leidingen van een pomp vervuild dreigen te raken, kan deze tijdig worden uitgezet. Daar zit wel beweging in, maar veel bedrijven vinden dit nog eng, al zijn ze er zo zachtjes aan wel mee bezig. Je kan zoveel in beeld brengen. Tegelijkertijd is dat ook het moeilijke eraan: hoe haal je nuttige informatie uit al die data? Daarin schuilt een grote uitdaging. Het kan helpen als een asset owner hierover met softwareleveranciers in gesprek gaat.”

Kan je de pomp in principe als een uitontwikkeld product beschouwen?

“Ja, al zijn er wat uitzonderingen. De warmtepomp is bijvoorbeeld wel een innovatie. Er is er één voor de industrie, de rotatiewarmtepomp. Die kan tot 150 graden gaan, wat verder geen andere warmtepomp haalt. Dat zijn echt nieuwe ontwikkelingen. Ook zijn pompen en kleppen voor waterstoftoepassingen iets nieuws. Waterstof is op zich niet nieuw, maar op het gebied van standaardisatie zijn er nog stappen te zetten voor de componenten in zo’n pomp. Verder verwacht ik innovaties op het gebied van waterstofdragers. Voor het verpompen van nieuwe vloeistoffen is het de uitdaging om de juiste materiaalsoort voor de pomp te kiezen, met de hoogste efficiëntie. Het zit hem dus in materialen en het toevoegen van sensortechnieken.”

Bij iTanks zie je heel veel innovaties. Hoe vaak hebben die betrekking op pompen?

“Amper. Voor dit interview heb ik wat rondgebeld met de vraag welke innovaties er op het gebied van pompen zijn. Het gesprek hierover viel soms zelfs stil. En dat terwijl die mensen dagelijks met pompen werken. Dat viel mij wel tegen.”

Stel dat we twintig of dertig jaar vooruit gaan in de tijd: wat zou er dan anders zijn aan een pomp in een fabriek in de Rotterdamse haven?

“Misschien dat toch nog nieuwe materialen worden toegepast. Er zullen immers andere vloeistoffen bij andere temperaturen worden verpompt. Misschien dat de afdichtingen verder worden verbeterd, waardoor er geen emissies meer zijn. Daar zou je nog wel innovaties in kunnen zien. Maar over het algemeen denk ik dat tegen die tijd nog steeds dezelfde pompen worden gebruikt. Ik verwacht geen spectaculaire innovaties waarbij vloeistoffen bijvoorbeeld door een ruimte worden geschoten. Eén ding is zeker: we zullen pompen blijven gebruiken.”

[/et_bloom_locked]