‘Met competentie krijg je veiligheid erbij’

Explosieveiligheid is een onderwerp waar je niet een middag per jaar, maar doorlopend aandacht aan zou moeten besteden, vinden adjunct-directeur Vincent Koop en docent explosieveiligheid Arjan Bakker van Quercus Technical Services. In Europoort Kringen vertellen zij over het belang van kennis, nieuwe ontwikkelingen op het gebied van veiligheidstrainingen en geven zij hun mening over wat beter kan. “Er is een stuk onbegrip in de markt.”

Voor Arjan Bakker is explosieveiligheid min of meer tot een hobby uitgegroeid. “Ik heb geen half-acht-tot-vijf-mentaliteit”, zegt hij hierover. “Ik hou ervan om ook in mijn vrije tijd dingen uit te pluizen. Ooit ben ik er voor een project ingerold. Ik ben mij erin gaan verdiepen, heb cursussen gevolgd en vond het een interessante materie. Het is een niche; zoveel ATEX-specialisten zijn er niet. Je komt elkaar tegen in normcommissies, op beurzen en bij lezingen. Het is leuk om daar dezelfde gezichten te zien.” Bij Quercus houdt Bakker vooral van de langlopende cursussen. “Bij binnenkomst hebben cursisten nog nooit een explosieveilige component gezien. Na de training weten zij hoe zij die moeten monteren en hoe de inspectie moet worden uitgevoerd. “Maar dan begint het pas! Dan moet je meters gaan maken en het in het veld gaan doen, net als met autorijden.”

Herleidbaarheid en integriteit 

Quercus Technical Services is een in 1990 opgericht familiebedrijf dat zich heeft gespecialiseerd in elektrische energietechniek. Het wordt geleid door Reza en Vincent Koop, beiden zoons van de oprichter Paul Koop, die ook nog druk in de weer is in het bedrijf als dga. “Onze kracht is dat wij maatwerk kunnen leveren. Ook staan wij voor kwaliteit”, zegt Vincent Koop. Quercus biedt bedrijven uit binnen- en buitenland drie verschillende diensten: het verricht inspecties, biedt cursussen en geeft advies. “Het bedrijf is gestart met het uitvoeren van inspecties. Vooral bij internationale projecten bleek echter dat het probleem niet zozeer bij de apparatuur, maar meer bij het personeel ligt. Je kunt nog zo’n fonkelnieuwe installatie hebben staan, als een onbenul aan de knoppen draait kan dat tot gevaarlijke situaties leiden. Uit dit besef zijn de trainingen en het advieswerk voortgekomen. Alles staat in dienst van de herleidbaarheid, integriteit en beschikbaarheid van de installatie voor de veiligheid van de werknemer. Als je de competentie beheerst, krijg je veiligheid er automatisch bij.”

Vincent Koop

Eigen lesmateriaal

Het geven van trainingen heeft zich ontwikkeld tot de belangrijkste activiteit van Quercus. Koop: “Wij zijn begonnen met cursussen in de laag- en hoogspanning. Later is daar explosieveiligheid bij gekomen. Wij waren als eerste niet-Britse opleidingsinstituut dat CompEx is gecertificeerd, en tevens de eersten die daar mobiele practica voor hebben ontwikkeld. Van daaruit zijn we ons verder gaan specialiseren. Wij bieden Stipel- en Scios-cursussen die door het onafhankelijke examenbureau Aestimavi worden geëxamineerd, bij ons op locatie. Hiermee bieden wij één grote internationale en twee grote Nederlandse certificeringen aan. Verder zijn wij IECEx RTP, een Recognised Training Provider. In Nederland zijn wij de enige erkende aanbieder van zowel IECEx-trainingen en CompEx-cursussen.” Het kenmerkt de expertise van Quercus dat het al zijn eigen lesmateriaal ontwikkelt. “Wij maken er een passend verhaal van dat goed wordt ingestoken.” Quercus geeft zijn trainingen wereldwijd, zoals in Nigeria voor een grote multinational, in Oost-Europa, het Midden-Oosten en Zuidoost-Azië. “De zaken gaan meer dan prima, maar een ‘booming business’ is het niet. Daarvoor is het te zeer een nichemarkt”, zoals Arjan ook aangeeft. Maar geen onbelangrijke. Je moet beseffen dat bij de aanleg van een gaspijpleiding honderden mensen zijn betrokken, die in explosiegevaarlijke omstandigheden moeten werken.”

Bijzondere opleidingstrajecten

De laatste jaren hebben zich een aantal ontwikkelingen in de markt voltrokken waarop Quercus inspeelt. Zo is het gestart met het geven van trainingen voor de installatie van zonne-energiesystemen en het ontwikkelt in samenspraak met een grote speler in de windenergie trainingen voor de windindustrie. Binnenkort start Quercus ook met een nieuwe opleiding die zich richt op de industriële applicaties van waterstof. “Daarnaast lopen er nog twee interessante projecten”, aldus Koop. “Het gaat in beide gevallen om langlopende opleidingstrajecten. De anderhalf jaar durende mbo4-opleiding Technicus Engineering is daar één van, die Quercus samen met Go-College heeft opgezet, met een eerste pilot voor de Maasvlakte Olie Terminal (MOT). De opleiding bevat een aantal kerncursussen binnen de laag- en hoogspanning en een BBL-gedeelte, die voor rekening van Go-College komt. Hierbij zijn wij op twee derde van het traject; we naderen het einde van de eerste pilot. Daarnaast gaat in september dit jaar de opleiding Electrical Transition Engineer van start, een opleidingstraject op hbo-niveau dat is geënt op de uitdagingen die de energietransitie ons biedt. Aspecten die erin worden behandeld, zijn onder meer hoogspanningsberekeningen, netbeheer, en ontwerpdeskundigheid.”

Arjan Bakker

Praktijkruimte

Het aantal mensen binnen Quercus dat zich met explosieveiligheid bezighoudt, is relatief klein – voor vier fulltimers is dit hun dagelijks werk – maar er worden tamelijk veel activiteiten ontplooid. De meeste inspecties op dit gebied worden offshore gedaan, vertelt Koop. “In de offshore wereld gelden strengere regels dan aan land, maar er zit wel een rode draad in: ATEX. Wanneer je in Nederland over explosieveiligheid doceert, geef je les over ATEX, de hier geldende wetgeving. Onze lesstof over CompEx en IECEx vallen dus daaronder. Er zijn een aantal ATEX-profielen die buiten IECEx en CompEx vallen, zoals mechanisch, managementbedrijfsvoering, en het leren opstellen en begrijpen van explosieveiligheidsdocumenten (EVD).” De trainingen worden klassikaal gegeven. Doordat Quercus over een meerdere praktijkruimtes beschikt, kan de theorie met praktijkelementen worden gecombineerd. De lessen vinden plaats bij het bedrijf in Zwolle, Berkel en Rodenrijs, Vlissingen of Den Helder, maar er kan ook op locatie bij de klant worden lesgegeven. Dit laatste stellen bedrijven steeds meer op prijs, zegt Koop.

Nazorg

De behoefte aan kennis op het gebied van explosieveiligheid loopt uiteen, ziet Bakker. “Men wil bijvoorbeeld meer weten over het opstellen van zones, hoe om te gaan met werkzaamheden in zones, tot aan advies over opleidingen toe. Veel cursisten weten mij na afloop met vragen te vinden. Daarmee bieden we een beetje nazorg. Ook via social media krijg ik veel vragen. Ik probeer daarop een antwoord in mijn netwerk te vinden en dat door te sturen. Ik denk dat er op het gebied van kennis over explosieveiligheid nog genoeg werk valt te verrichten. Als ik bij bedrijven op bezoek kom, schrik ik nergens meer van. Standaard telefoons worden bijvoorbeeld in gezoneerd gebied gebruikt of mensen lopen zonder gasdetectie naar binnen. Al moet ik zeggen dat veel bedrijven hun zaken ook goed op orde hebben.” Op de vraag hoe dit verschil valt te verklaren, zegt Bakker: “ATEX is geen hogere wiskunde. Het is niet moeilijk en zit logisch in elkaar; stap voor stap kun je er wel uitkomen. Wel is het veel waar rekening mee moet worden gehouden. Hierdoor kan het onoverzichtelijk worden en kunnen bedrijven het spoor bijster raken.” Koop beaamt dat er ‘een stuk onbegrip in de markt’ is. “Er zijn technici die één middag per jaar besteden aan een training in explosieveiligheid. Maar dat is niet voldoende! Bedrijven hebben de neiging om naar steeds korter durende trainingen te vragen. In plaats daarvan moeten we zorgen voor meer competenties, herleidbaarheid en is vooral een macrovisie over explosieveiligheid nodig.”

Installatieverantwoordelijkheid, een onderbelicht aspect

“Installatieverantwoordelijkheid wordt veelal verkeerd begrepen”, zegt Vincent Koop van het bedrijf Quercus Technical Services. “Bij onze masterclass IV-schap en de bijbehorende consultancydiensten die wij bieden, draait het om installatieverantwoordelijkheid als losstaand vak. Hebben bedrijven en hun medewerkers het besef wel dat zij wettelijk verantwoordelijk zijn voor hun installaties, en weten zij welke consequenties dit heeft en wat erbij komt kijken? Het is een aspect dat veelal onderbelicht is, en er is nog veel onwetendheid. Dat is een risico. Je bent als eigenaar van de installatie verplicht te weten wat er in je installatie allemaal omgaat en wat de status is: onwetendheid is uit den boze! Anders kom je er pas achter nadat de arbeidsinspectie langs is geweest. Je wilt toch dat je medewerkers ‘s avonds veilig en gezond weer thuiskomen?”