De energietransitie vergt de inzet van veel mensen, en laat dat nou net schaars zijn in deze tijden. Cees Alderliesten – tot vorige maand verbonden aan Deltalinqs – analyseert, schetst de context en geeft oplossingsrichtingen. “Bedrijven moeten meer out-of-the-box denken.”

[ihc-hide-content ihc_mb_type=”show” ihc_mb_who=”2,4″ ihc_mb_template=”3″ ]

Wanneer Cees Alderliesten voor dit interview aanschuift, is het zijn één na laatste werkdag bij Deltalinqs. Na bijna tien jaar de portefeuille onderwijs en arbeidsmarkt bij de vereniging onder zijn hoede te hebben genomen, heeft hij er met ingang van deze maand voor gekozen om bij Birch Consultants aan de slag te gaan. [Dit interview vond in december plaats, red.] Over deze laatste loodjes zegt hij: “Als je dit werk zo lang hebt gedaan, gaan bepaalde dossiers wel aan je hart. Neem de coalitievorming van onderwijsinstellingen, het Havenbedrijf Rotterdam en Deltalinqs rondom de arbeidsmarkt en de financiële middelen die vanuit het Rijk beschikbaar komen. Daar zitten we nu midden in. Het voelt een beetje alsof ik de andere mensen uit mijn netwerk met extra werk opzadel.” 

Lobby

Ook toen Alderliesten in 2013 bij Deltalinqs begon, was er in Nederland – en ook in de Rotterdamse haven – sprake van een tekort aan technici. “In die tijd is het Techniekpact opgericht, het samenwerkingsverband tussen onderwijsinstellingen, werkgevers- en werknemersorganisaties, regio’s en het Rijk dat de aansluiting van het onderwijs op het bedrijfsleven moet helpen verbeteren. Ook heb ik mee helpen denken om de opleidingen van het Proces & Maintenance College te vullen. De opleiding tot operator liep wel, maar het kon beter. In die tijd was er al met name een tekort aan mensen voor onderhoudsfuncties. Ook waren oefenomgevingen nodig. Destijds ontstonden de plannen voor de RDM Training Plant, waar ik bij de eerste ideevorming was betrokken.” Hij ziet de totstandkoming van deze oefenlocatie in 2017 als een belangrijke mijlpaal die is bereikt. “Bij Deltalinqs hebben wij ons voornamelijk ingezet om onderwijsinstellingen meer te laten samenwerken. Toen ik begon waren er drie mbo-instellingen waar mensen technisch werden opgeleid: het Scheepvaart- en Transportcollege (STC), Zadkine en het Albeda College. Die laatste twee hebben hun krachten in het Techniek College gebundeld. De RDM Training Plant was een uitvloeisel van de lobby van het bedrijfsleven met onder meer als doel dat wij niet in alle scholen een oefenomgeving wilden realiseren. Veel beter is het om dit op een paar plekken te doen, zoals bij de oefenfabriek van het STC in Brielle en bij de RDM Training Plant in Rotterdam.”

Grootste winst

Het in 2019 gesloten Leerwerkakkoord tussen de gemeente Rotterdam, het havenbedrijf, STC en Deltalinqs was volgens Alderliesten ook een belangrijke mijlpaal. “Hierin maakten deze partijen afspraken om elkaar op een aantal programmalijnen te ondersteunen. Het Leerwerkakkoord bestond uit een kerstboom van gezamenlijke activiteiten, gericht op van school naar werk, van werk naar werk en aan het werk. Dit laatste was voor de gemeente van belang, aangezien zij volle kaartenbakken had. Dat terwijl de bedrijven meer hechten aan ‘van school naar werk’ en ‘van werk naar werk’. Dit heeft bij de gemeente een switch in denken doen ontstaan. Zij realiseerde zich dat de kaartenbakken extra gevuld zouden zijn als er geen Leerwerkakkoord zou was geweest. Voor mij was dat de grootste winst van dit akkoord.”

Energietransitie

In de haven zijn er nu ruim negenduizend vacatures [zie ook het kader, red.], al zegt dat aantal niet alles, vindt Alderliesten. “Het is maar net hoe breed je blikveld is. Het aantal vacatures van in de haven gevestigde bedrijven ligt aanzienlijk lager dan wanneer je de indirecte werkgelegenheid in de regio Rijnmond meerekent.” Hij ziet dat vooral voor de energietransitie mensen nodig zijn. “Veel bedrijven voeren nu twee soorten activiteiten naast elkaar uit: de bestaande business wordt draaiende gehouden en tegelijkertijd worden nieuwe initiatieven ontplooid. Er is dus een dubbele behoefte aan personeel. Vooral nodig zijn elektrotechnici, werktuigbouwkundigen en metaalbewerkers, op alle niveaus, van mbo tot aan hbo.” 

Onbekendheid

Volgens Alderliesten is er een aantal verklaringen te geven voor het zo hoog opgelopen aantal vacatures in de haven. Zo heeft het Techniekpact er onvoldoende voor gezorgd dat het aantal technici is toegenomen, zegt hij. “Dat blijft een punt van aandacht. Het is in Nederland blijkbaar cultureel bepaald dat techniek iets voor mannen is. In andere landen is dat anders.” Ook speelt de demografie mee, vindt hij. Het aantal kinderen dat wordt geboren daalt, terwijl de populatie aan babyboomers uitstroomt. “Verder is de onbekendheid van de haven een factor die meeweegt. De haven is afhankelijk van de stad Rotterdam, die groeit en verjongt. Er komen meer mensen van buiten de regio of buiten Nederland wonen. Die mensen hebben minder binding met de haven dan inwoners van Goeree-Overflakkee of Voorne-Putten, die in hun kennissenkring meestal wel iemand kennen die in de haven werkt.”

Procesoptimalisatie

De vraag is natuurlijk hoe dit tekort valt op te lossen en hoe bedrijven verder kunnen zonder te veel door de personeelskrapte te worden gehinderd. “Ik zeg al langere tijd dat de oplossing niet alleen in meer mensen schuilt. Er moet ook procesoptimalisatie plaatsvinden; hetzelfde werk moet door minder mensen worden gedaan. Je ziet dat bedrijven dat wel oppakken, bijvoorbeeld bij de nieuwbouw van waterstoffabrieken. Maar ook moet de bekendheid van de haven verbeteren. Daar wordt nu hard aan gewerkt. Vanuit de gemeente, het havenbedrijf en Deltalinqs wordt gekeken naar een collectieve webportal, waar het algemene havenverhaal kan worden verteld. Er is een duidelijke plek nodig met informatie over werken in de haven. Het is nu te versnipperd.”

Advies

Tot slot heeft Alderliesten desgevraagd nog wel wat advies aan bedrijven. “Denk meer out-of-the-box. Veel havenbedrijven zijn nog altijd gewend om op de knop ‘salaris’ te drukken. Maar er is meer nodig om mensen te binden en boeien. Overweeg hoe er meer flexibiliteit in het werk kan worden gebracht, bijvoorbeeld met een andere werk-/privébalans. Of denk aan betere secundaire arbeidsvoorwaarden; ook zijn diversiteit en inclusie van belang. Bedrijven zullen het met andere mensen moeten doen dan de traditionele witte mannen. Meer vrouwen en meer mensen met een andere culturele achtergrond bijvoorbeeld. Ook moeten bedrijven de criteria tegen het licht houden die zij hanteren. Waarom niet vaker ook lager geschoolden een plek bieden of mensen die niet fulltime kunnen werken?” Daarnaast heeft hij nog een advies aan zijn opvolger: “Leg verbindingen en zoek de samenwerking op, met onderwijsinstellingen, overheden en bedrijven. Daarin heb ik altijd veel plezier gehad en ook is dat de richting waarin oplossingen moeten worden gezocht.”

Ruim 9.000 vacatures

In november het afgelopen jaar waren er in Rotterdam 5.336 vacatures. Worden de omringende gemeenten meegerekend, dan komen er nog eens een kleine 3.800 vacatures bij, valt op te maken uit het arbeidsmarktdashboard van Rijnmondinzicht.nl. Opgeteld zijn dat meer dan 9.100 vacatures.

Andere generaties, andere wensen

“Zo’n tien jaar geleden werd de prestatiebeurs ingevoerd, waarbij scholieren een vergoeding voor hun boekengeld en schoolkosten ontvingen. Dat had een aanzuigend effect. De klassen liepen vol. Hierdoor was er rond 2015 zelfs meer uitstroom dan de bedrijven nodig hadden en zijn we gestopt met de uitbetaling van deze beurs”, vertelt Cees Alderliesten. “Maar nu wordt de prestatiebeurs weer ingevoerd. Als ik huidige jongeren erop attendeer, vinden ze dat geld leuk, maar ook vragen ze wat je nog meer te bieden hebt. Ze willen weten om wat voor bedrijven het gaat en wat ze doen. Dit is een andere generatie.”

[/et_bloom_locked]