Het mocht eindelijk weer. Dus stroomde de Onderzeebootloods bij RDM vorige maand vol met genodigden voor het 21e Jaardiner van Deltalinqs. Hoe lekker het eten ook smaakte en hoe aangenaam het samenzijn ook was, lichtvoetig was de avond zeker niet. Er kwamen zware onderwerpen aan bod, zoals de oorlog in Oekraïne, de energietransitie en de problemen op de arbeidsmarkt.

[ihc-hide-content ihc_mb_type=”show” ihc_mb_who=”2,4″ ihc_mb_template=”3″ ]

De coronacrisis had ervoor gezorgd dat het 28 maanden geleden was dat het jaarlijkse, door Deltalinqs gehouden havendiner voor het laatst werd gehouden. ‘Een opluchting’, zei Deltalinqs-directeur Bas Janssen ten overstaan van de ouderwets gevulde Onderzeebootloods. De avond was even anders dan normaal. In plaats van een donkere derde maandagavond in januari was ditmaal uitgeweken naar een heldere voorjaarsavond in mei. Op de kade genoten mensen van het late lentezonnetje, een glaasje in de hand en pratend met deze of gene.

The Perfect Storm

Net nadat de gasten het voorgerecht hadden gegeten, nam voorzitter Victor van der Chijs van Deltalinqs het woord. Het zou zijn maidenspeech worden op het Jaardiner, wat hem er niet van weerhield een aantal serieuze onderwerpen aan te snijden. Van der Chijs vertelde over het weekendje dat hij er met zijn vijftienjarige zoon op uit was gegaan. De jongen vroeg hem ineens of er een kernoorlog zou uitbreken. “Tja, daar kon ik hem geen antwoord op geven”, zei hij. We zijn volgens hem in ‘The perfect storm’ beland, verwijzend naar een bekende rampenfilm. Van der Chijs liep de verschillende elementen langs die deze storm tot zo’n zware voor de haven hebben gemaakt. Allereerst is er de oorlog in Oekraïne, met een verhevigde cyberdreiging voor de Rotterdamse haven tot gevolg. “Wie weet zeker dat uw bedrijf morgen niet is gehackt? Of een bedrijf met wie u zaken doet?”, vroeg hij de zaal. Nul handen gingen omhoog. “I rest my case”, aldus de voorman, die opriep om vooral lid te worden van FERM.

Numerus fixus

Door naar de aanhoudende en toenemende smokkel van cocaïne die via de Rotterdamse haven plaatsvindt. Vorig jaar was ruim 73.000 kilo onderschept. “Dat staat gelijk aan anderhalf miljard lijntjes. Niemand wil dit! De smokkel beschadigt het imago van de haven”, zei Van der Chijs. Volgens hem is een publiek-private samenwerking nodig om dit probleem aan te pakken, waarbij de pakkans wordt vergroot. “Ik zou graag een maatschappelijke discussie over het gebruik van drugs zien. Als je op vrijdagavond een lijntje coke laat bezorgen, heb je bloed aan je handen. Je bent dan medeplichtig aan liquidaties.” Het applaus dat volgde, was een van de luidste van de avond. Een ander probleem, en minstens zo vervelend en hardnekkig, is dat van de achtduizend niet in te vullen vacatures die er in de haven zijn. “En dat terwijl de werkloosheid in Rotterdam hoger ligt dan gemiddeld in Nederland.” Hij roept op andere groepen mensen aan te boren dat de traditionele witte mannen van middelbare leeftijd die de haven nu bevolken. Deltalinqs, de provincie Zuid-Holland en het Havenbedrijf Rotterdam zouden aan ‘een aanvalsplan’ werken om moeilijk plaatsbare mensen in te zetten. Van der Chijs maakt duidelijk bij lastige kwesties niet terug te deinzen voor de inzet van onorthodoxe middelen. Bijvoorbeeld het invoeren van een numerus fixus voor niet-technische studies. “Dat is nog nooit vertoond.”

Buiten de lijntjes

Hoewel de haven van Rotterdam slechts een paar procent van alle stikstofuitstoot van Nederland voor haar rekening neemt, zorgt deze kwestie voor de nodige hinder. Onvoldoende stikstofruimte leidt ertoe dat er niet in projecten wordt geïnvesteerd. “Ook niet in projecten die de CO2-uitstoot helpen te beperken”, zegt Van der Chijs, die niet optimistisch is gestemd. “De boel zit muurvast. Het is zoeken naar een muizengaatje.” Net als voor de problemen op de arbeidsmarkt stelt Van der Chijs een andere aanpak voor om de energietransitie vlot te trekken. “Het huidige instrumentarium is niet toegesneden op de energietransitie. Het gaat te traag en is te ingewikkeld. We zijn te grote boekhouders. Een beetje bijsturen is niet genoeg. We moeten naar een fundamenteel andere manier toe van denken, werken, samenwerken, leiderschap en de rol van de overheid, waarvan wij perspectief, visie en durf vragen. Zij moet toestaan dat er buiten de lijntjes mag worden gekleurd. We moeten de doelen van de energietransitie halen, no matter what!” De invoering van een Transitiewet zou dit mogelijk moeten maken, die het halen van de klimaatdoelen voorop stelt. Van der Chijs: “Schaarse resources moeten worden ingezet waar de milieuwinst het grootst is. Dat vraagt een strakke regie.”

De minister voelt de urgentie

“Een goed idee”, noemt minister Micky Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat – gast en spreker op het Jaardiner – de door Victor van der Chijs voorgestelde Transitiewet. Om daar wel aan toe te voegen: “Maar een systeem is niet zomaar veranderd.” Ze wijst naar de 21 fracties in de Tweede Kamer, de talrijke branche- en milieuorganisaties, die het besturen een zaak van vele partijen maakt. “Dat maakt het ingewikkeld om in een rechte lijn van A naar B te gaan.” Voor het aanpakken van de schaarste op de arbeidsmarkt stemt zij in om meer onorthodox te denken. “Laten we eens kijken hoe Nederland er in 2040 uitziet. Hoe kunnen we de schaarste ruimte het beste benutten? Door die bril bekeken kun je besluiten welke activiteiten je moet stimuleren en weet je welke mensen daarvoor nodig zijn. Daar kun je hier en nu aan trekken.” Ook kan zij zich – natuurlijk – vinden in de aansporing om de vergunningverlening te versnellen. “Al moeten we wel zorgvuldig blijven.” Ze is bereid het idee te onderzoeken van een ‘loods’ die bedrijven door vergunningenprocedures gidst. De aansporingen van moderator Roelof Hemmen om de minister tot een meer concrete handreiking te bewegen, lijken bij Adriaansens tot lichte irritatie te leiden. “Het duurt altíjd te lang”, laat ze zich ontvallen, om eraan toe te voegen. “Maar ik voel de urgentie.”

[/et_bloom_locked]