‘Goede communicatie op de werkvloer is essentieel voor de veiligheid’

Veiligheid is een belangrijk onderwerp in bedrijven waar gewerkt wordt met chemische producten. Maar hoe goed je dat ook geregeld hebt, in de praktijk valt of staat het met voorlichting en bewustwording op de werkvloer, zegt Edwin Ferdinandus van Toxic.

Tekst: Marjo Peppelaar

Nog steeds worden duizenden mensen per jaar ziek door het werken met chemische producten. Edwin Ferdinandus is veiligheidskundige en werkt als senior accountmanager bij Toxic, een online platform met zo’n 57.000 stoffen dat bedrijven helpt om de omgang met chemicaliën op een zo veilig mogelijke manier in het werkproces in te bedden. De communicatie met de werkvloer is daarin essentieel. 

Bedrijven zijn vanuit de Arbowet verplicht om een risico-inventarisatie van de arbeidsomstandigheden (RIE) te doen. Ferdinandus: “Chemicaliën vallen daaronder als een apart hoofdstuk. In de meest gevaarlijke categorie vallen de stoffen waar je pas op langere termijn na blootstelling ziek van wordt. En dan zijn er nog de stoffen die bij het productieproces vrijkomen. Hiervan zijn de risico’s vaak lastig in te schatten doordat de samenstelling kan verschillen.”

De tools van Toxic helpen bedrijven om de acties die volgen uit de RIE goed uit te voeren. “De Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) geeft een jaarplan uit, waarin staat waar zij de focus leggen. Dat is nu onder meer dieselemissie en ook de CMR- en S-stoffen [zie ook kader, red.]. Bedrijven moeten deze stoffen in kaart brengen en waar mogelijk op zoek gaan naar alternatieven. Die zijn er vaak wel, al hangt daar soms wel een ander prijskaartje aan.” Maar soms is uitfaseren echt niet mogelijk en dan moet de mate van blootstelling in kaart worden gebracht, zegt Ferdinandus. “Bijvoorbeeld: Jan werkt bij de technische dienst en komt dagelijks meerdere keren in aanraking met een kankerverwekkende stof. Hij gebruikt geen handschoenen, geen mondmasker en de ruimtes waar hij werkt zijn slecht geventileerd. Dan weet je: het risico is heel hoog.”

Edwin Ferdinandus

Werkplekinstructiekaart

Het is een kwestie van risico’s onderkennen en passende maatregelen nemen, zegt Ferdinandus. Maar zeker voor bedrijven die met veel chemicaliën werken is dit een ingewikkelde opgave, ook omdat de wet- en regelgeving regelmatig verandert. “Wij adviseren om eerst te focussen op de CMRS-stoffen. En aan de andere kant: zorg dat de mensen in de organisatie goed getraind worden, vertel in simpele bewoording welke beschermingsmiddelen ze moeten gebruiken en hoe ze moeten handelen bij een calamiteit. Daarin speelt de werkplekinstructiekaart (WIK) een belangrijke rol.” 

De WIK zet de belangrijkste informatie over een stof om naar concrete en overzichtelijke instructies voor werknemers. Ferdinandus: “Een Jip en Janneke-kaart noem ik het altijd. Daarop staat in heel simpele taal wat je moet doen als het fout gegaan is. Ik zie die kaarten geregeld op de werkvloer aan de muur hangen. Het gevaar is dan dat die informatie verouderd is. De meest geavanceerde mogelijkheid is dat je overal QR-codes ophangt. Die scan je met je telefoon. Toxic genereert automatisch de meest actuele versie van een WIK en dat in veertien talen, bijvoorbeeld ook in het Pools en Roemeens.” 

Tegelijkertijd moet achter de schermen duidelijk zijn welke functionarissen met chemische stoffen in aanraking komen bij hun werkzaamheden. “De meest voorkomende overtreding op het gebied van gevaarlijke stoffen is dat bedrijven niet exact in beeld hebben welke mensen aan die stoffen worden blootgesteld. Wie werkt er nou precies mee? Registreer dat op functieniveau en zorg dan dat via HR herleid kan worden wie dat zijn.” 

Toolboxtrainingen

De mens blijft in de veiligheidsstrategie altijd de meest onzekere factor, weet Ferdinandus. “Daarom is goede communicatie essentieel. Wij verzorgen ook toolboxtrainingen op de werkvloer, meetings van maximaal een uur. En we hebben ook een aantal e-learnings, informatieve filmpjes over een specifiek onderwerp, bijvoorbeeld het veiligheidsinformatieblad. Die kunnen de mensen in hun eigen tijd volgen, of in de pauze en dat wordt afgesloten met een certificaat. En voor de veiligheidsmensen binnen het bedrijf is er onze opleiding CCSE® (Certified Chemical Safety Expert).” 

Zo bieden de tools in Toxic de mogelijkheid om veel verplichtingen binnen de ARBO-wetgeving af te dekken. Ferdinandus: “We merken dat bedrijven zoeken naar rust, balans. Dat biedt Toxic, want het systeem houdt alles bij. Zo beschikt een bedrijf altijd over een actueel stoffenregister, dat bij een controle met een druk op de knop naar Excel geëxporteerd kan worden en naar de omgevingsdienst, de gemeente of de inspectie gestuurd kan worden. Dat geeft rust.” 

Arbeidsmarkt

Voor werknemers is het een geruststellende gedachte dat alle zaken rond veiligheid op de werkplek goed geregeld zijn. Ferdinandus: “Heel belangrijk in de huidige arbeidsmarkt. Zeker de jongere generaties kijken daarnaar: hoe duurzaam is een organisatie, wat is er geregeld op het gebied van veiligheid. Dus hoe beter je dat op orde hebt, hoe hoger je scoort in werknemerstevredenheid. En dat trekt weer nieuwe mensen aan.”

Wat zijn CMR- en S-stoffen?

• C: carcinogeen (kankerverwekkend)
• M: mutageen (leidend tot veranderingen in erfelijke eigenschappen)
• R: reprotoxisch (schadelijk voor de voortplanting of het nageslacht)
• S: sensibiliserend (allergeen)

De effecten van deze stoffen hebben een enorme impact en dit merk je vaak pas jaren na de blootstelling. Dit maakt het risico groter, omdat je vaak niet direct voelt dat je bent blootgesteld aan een heel gevaarlijk product.