Een snee in je vinger op 100 meter hoogte

Asset owners hebben de plicht zich voor te bereiden op onvoorziene situaties, zoals het onwel worden van medewerkers die op hoogte of in besloten ruimtes werken. Dira-Group biedt bedrijven en overheden hierbij de helpende hand. “Lang niet alle industriële bedrijven zijn zich hiervan bewust.”

Willem Scheurwater, directeur en mede-eigenaar van Dira-Group, zet zijn gast een dampende beker koffie voor in het trainingscenter aan de Dekkershoek in Den Haag. De faciliteit oogt rustig, maar schijn bedriegt, vertelt zijn compagnon Bas den Neijsel. “Normaal hebben wij standaard 2,5 kilometer touw aan de muur hangen. De laatste weken is dit voor het eerst een paar keer leeg geweest. Daardoor hebben wij uit onze grijpvoorraad van 5 kilometer touw moeten pakken. De helft van het touw is onderweg, de andere helft is in gebruik. De afgelopen weken zijn zeventig complete sets op pad gegaan.”

Het illustreert de goede zaken die het Haagse bedrijf doet, dat zich heeft gespecialiseerd in het uitvoeren van technische werkzaamheden op moeilijk bereikbare plekken. Het is zowel offshore als onshore actief en richt zich de laatste jaren van het vijftienjarig bestaan steeds meer op rescue-standby, vertelt Scheurwater.

Wat is rescue-standby precies?

Scheurwater: “Wij leiden medewerkers van bedrijven en overheden op voor het verlenen van redding op hoogte en in besloten ruimtes, en bieden dit tevens operationeel aan.”

Den Neijsel: “Onlangs hebben wij net een training voor de brandweer afgesloten. Het gaat daarbij om zowel standaard- als maatwerk. Neem bijvoorbeeld brandbestrijding voor rieten kappen op huizen. Daarvoor hebben wij in samenwerking met de Brandweer Nederland een protocol voor geschreven. Ook rescue viel daaronder: hoe haal je een brandweerman van zo’n dak weg bij een incident? Het redden van mensen zit ingebakken in het IRATA-systeem [zie kader, red.]. Rope access is niet meer of minder dan een toegangstechniek om naar een werkplek te kunnen komen. Daar zit altijd een reddingsplan in. Wij gaan nog een stap verder en werken diverse scenario’s dieper uit. Stel dat iemand onwel wordt in een besloten ruimte met een obstructie erin. Dan heb je niet veel aan een driepoot om EHBO te verlenen. In zulke gevallen is technische hulpverlening noodzakelijk om iemand naar buiten te krijgen. In de Rotterdamse haven heeft de Gezamenlijke Brandweer afgekaderd wat het wel of niet kan doen. Wanneer iemand op grote hoogte of in een vieze besloten ruimte werkt, gaat de brandweer hoogstens haar best te doen. In zulke gevallen moet een bedrijf zelfvoorzienend zijn. De brandweer heeft geen plan klaarliggen om iemand te helpen die onwel is geworden in een flare stack. Het is de eigenaar van het terrein die een reddingsplan moet hebben, terwijl men daar over het algemeen voor op de brandweer rekent. Voor een tankopslagbedrijf in Rotterdam zijn wij bezig een BHV-structuur in te richten. Als er iets in een tank gebeurt, kan de BHV-organisatie zelf het slachtoffer naar buiten krijgen. Wij trainen mensen en leveren de daarvoor benodigde materialen.”

Scheurwater: “Er zijn drie soorten scenario’s. Ten eerste is er de basisredding, waarbij je iemand naar buiten sleept. In het tweede geval is er iets van hoogte of een kleine obstructie in bijvoorbeeld een tank. Daar komt al een specialisme bij kijken. Ten derde is er de specialistische redding, waarbij sprake is van grote hoogteverschillen of een nauwe doorgang wat het ophalen van iemand moeilijk maakt.”

Den Neijsel: “In 95 procent van de gevallen kun je een slachtoffer spreekwoordelijk ‘aan zijn oor’ naar buiten trekken. Dan is de persoon uit een besloten ruimte, waarmee het probleem is opgelost. Maar de resterende 5 procent bestaat uit de moeilijke gevallen, bijvoorbeeld als iemand van een steiger in een besloten ruimte valt. Dat soort hulpverlening verleen je niet dagelijks. Ga er maar aan staan om een ankerpunt te maken. Voor het genoemde tankopslagbedrijf leiden wij de eerstelijns BHV op, zodat zij een slachtoffer uit een besloten ruimte kunnen evacueren.”

Is het een voordeel dat in zulke gevallen al een reddingsteam aanwezig is?

Den Neijsel: “Ja, want er gaat geen kostbare tijd verloren. De aanrijtijd van hulpdiensten bedraagt circa zeven minuten. Omdat het reddingsteam al bij de locatie aanwezig is, kan het gelijk ingrijpen. Een ander voordeel is dat het externe partijen, bijvoorbeeld aannemers tijdens een turnaround, direct kan aansturen. Voor de werkzaamheden kan men een harnas aantrekken, waarna je de persoon via het systeem kunt laten zakken. Als iemand niet goed wordt, kun je direct handelen.”

Scheurwater: “Neem het bouwen van steigers in een opslagtank. Er moeten materiaal en mensen in. Dan is het prettig als een reddingsdienst er is voor als er iets gebeurt, om iemand op een veilige en verantwoorde manier naar buiten te krijgen.”

Hoe vaak gebeurt het dat iemand op hoogte of in een besloten ruimte onwel wordt?

Scheurwater: “Regelmatig, veelal zijn het kleine dingen. Maar als iemand onwel wordt die dertig meter hoog op een tank staat, moet je wel weten wat je doet. Op basis van medische kennis moet zijn collega inschatten hoe te handelen.”

Den Neijsel: “Als het warm is, kunnen mensen last van hittestuwing krijgen. Dat kan zomaar gebeuren. In zulke gevallen moet triage plaatsvinden. Je moet beslissen waar te helpen. Doe je dat op de werkplek of beneden? In de meeste gevallen gaat het om lichte verwondingen, zoals een snee in een vinger, een verzwikte enkel of botbreuken. In samenwerking met RISK Organisatie hebben wij een training ontwikkeld voor als iemand letsel krijgt die in de touwen werkt. Dit wordt ook op de Politieacademie aangeboden. Daarin leer je hoe je een harnas kunt gebruiken om iemands ledemaat te stabiliseren.”

Scheurwater: “Een ander voorbeeld is hoe je met behulp van je armen een provisorische nekbrace kunt vormen.”

Den Neijsel: “Om goed voorbereid te zijn op stressvolle situaties, leggen wij het niveau in trainingen zo hoog mogelijk. Wij zoeken de grenzen op. Als in de industrie triage moet plaatsvinden, is het van belang te weten wat je moet doen. Wij wijken af van de instructies die de brandweer geeft en leren hoe je op ongewone plekken toch solide ankerpunten kunt maken.”

Zijn industriële asset owners zich ervan bewust dat zij zelfvoorzienend moeten zijn voor het redden van personen op hoogte of in besloten ruimtes?

Scheurwater: “Nee, die bewustwording bij productiebedrijven voor de risico’s is er nog onvoldoende.”

Den Neijsel: “Laatst was ik bij een petrochemisch bedrijf, waar het mangat van een opslagtank onvoldoende breed was. Een brancard paste daar niet doorheen. Het verlenen van hulp op hoogte of in besloten ruimtes vergt een specialistische aanpak. Het is op zich goed dat de brandweer dit afkadert. De brandweer heeft immers geen supermancape. Die kennis is elders aanwezig. Wij adviseren industriële bedrijven daar gebruik van te maken.”

Lid van IRATA

In april dit jaar is Dira-Group weer gekeurd door brancheorganisatie IRATA. Zowel voor het operationele als opleidingsdeel heeft het bedrijf dit met goed gevolg doorlopen, waardoor het zich met recht ‘IRATA member’ mag noemen. “Voor de Nederlandse markt is dat erg belangrijk”, zegt Willem Scheurwater. Bas den Neijsel voegt toe: “Zoals je VCA nodig hebt om op raffinaderijen te kunnen werken, is IRATA cruciaal voor rope access.” Scheurwater was vorige maand aanwezig op het jaarlijkse IRATA Technical Event and Conference in Krakau. Hiervoor had hij meerdere redenen, legt hij uit. “Het wordt gewaardeerd als je er bent en je steekt wat op van de lezingen die door specialisten worden gegeven. Ook belangrijk is dat je kunt meestemmen over besluiten. Zo is er beslist dat een medische keuring voor trainingen wordt ingevoerd. Offshore was dit al verplicht. Wij hadden hierop aangedrongen. Een goede zaak dat dit nu zo ver is.”